به هم پیوستگی متنی در دو سوره «الضحی» و «الشرح» (تحلیلی مبتنی بر نظریه زبانشناختی نقش‌گرای هلیدی)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی

2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی

3 دانشیارگروه زبانشناسی، دانشگاه رازی ،کرمانشاه،ایران

4 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی

چکیده

 
این مقاله با بکارگیری مباحث زبانشناسی جدید که در سال­های اخیر، زمینه درک و فهم نوینی در تحلیل متون ادبی فراهم ساخته است و اخیراً در تفسیر و فهم آیات قرآن کریم نیز کاربردی شایان یافته است، میزان ­پیوستگی دو سوره مبارکه «الضحی» و «الشرح» را تحلیل و بررسی نموده است. مقاله در‌صدد پاسخ­گویی به این پرسش است که انسجام متنی دو سوره تا چه میزان است و این باور برخی از مفسران که دو سوره را یک سوره دانسته­اند، تا چه حدی موجه و قابل دفاع است؟ روش مطالعه تحلیلی- توصیفی، با کاربست زبان­شناسی نوین و مبتنی بر سه فرانقش زبانی اندیشگانى(تجربی) بینافردی و متنی در نظریه زبانشناسی نقش­گرای هلیدی است. دستاورد این مطالعه گویای آن است که وحدت و یکپارچگی موجود در دو سوره که پی در پی و با بیانی دلجویانه به نعمت­های مادی و معنوی و الطاف الهی نازل شده بر پیامبر اشاره دارد و ارجاع­های برون­متنی همگون به وضوح یکپارچه بودن متن هر دو سوره را ثابت می­کند و مؤید نظر بسیاری از مفسران است که دو سوره «الضحی و الشرح» را یک سوره دانسته­اند.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Textual Coherence in Surahs Ad-Dhuha and Ash-Sharh Based on Halliday's Functional Linguistic Theory

نویسندگان [English]

  • Fallah Shoushtari Majlesi 1
  • Ali Salimi 2
  • Amer Gheitouri 3
  • Jahangir Amiri 4
1 PhD Student of Arabic Language and Literature, Razi University
2 Corresponding author: Full Professor, Department of Arabic Language and Literature, Razi University
3 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Razi University
4 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Razi University
چکیده [English]

 
Using theories from modern linguistics that in recent years have paved the ground for novel insights into analyzing literary texts, which have recently found much application in comprehending and interpreting Qur’anic ayahs, the present paper analyzed the degree of textual coherence in surahs Ad-Dhuha and Ash-Sharh. Additionally, this analytical-descriptive study employed the three ideational, interpersonal, and textual metafunctions in Halliday's functionalist theory in order to find an answer to the question of the extent of tenability of the view held by some exegetes regarding the sameness of these two surahs. The findings show that the unity and integrity of the two surahs, which successively and with a consoling tone refer to the material and spiritual blessings as well as the divine grace bestowed on the Prophet, together with the integrated extra-textual references clearly indicate the unity of the texts of both surahs and confirms the opinion of many exegetes who have considered the two surahs of Ad-Dhuha and Ash-Sharh, as one surah.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Holy Qur’an
  • Ad-Dhuha
  • Ash-Sharh
  • Halliday's theory
  • linguistic metafunctions

مراجع

- جرجانی، عبدالقاهر(1984)، دلائل الإعجاز، تعلیق محمود عمر شاکر، قاهره: مکتبة الخانجی.
2- صافی گلپایگانی، لطف الله (1389)، بهار بندگی، قم: دفتر تنظیم و نشر آیت الله صافی گلپایگانی.
3- طباطبائی، محمد حسین(1374)، تفسیر المیزان، مترجم: محمد باقر موسوی همدانی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، جلد 20 .
4- طبرسی، فضل بن حسن(1377)، تفسیر جوامع الجامع، تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول، ج 4.
5- مکارم شیرازی، ناصر(1353)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ج 27.
6- مهاجر، مهران و نبوی، محمد(1393)، به سوی زبان شناسی شعر،  تهران: نشر آگه، چاپ بیست و سوم.
7- مهاجر، مهران و نبوى، محمد (١٣٧٦)، به سوى زبا ن شناسى شعر، رهیافتى نقش گرا، تهران: نشر مرکز. 
8- ابوالحسنى، زهرا و میرمالک ثانى، مریم (١٣٨٧) «بررسى کتاب هاى درسى دانشگاهى بر اساس نظریه نقش گراى هلیدى و مقایسه آن با متون غیر درسى»، سخن سمت، ش ٢٠، صص ١٢٩-١٤٣. 
9ـ احمد زاده، سید مصطفی(1387)، «تفسیر زبانشناختی سوره عصر»، مطالعات اسلامی: علوم قرآن و حدیث، سال 40، شماره3/81. صص35-11.
10- اقبالی، عباس و صیادی‌نژاد، روح‌الله و  فاضلی، محمد حسین(1396)، «تحلیل انسجام واژگانی در سوره عنکبوت»، دو فصلنامه پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن دانشگاه پیام نور، دوره 6، شماره  1، صص 91-110 .
11- البرزی، پرویز(1386)، «مبانی زبان‌شناسی متن»، تهران: امیرکبیر.
12- رضاپور، ابراهیم (1395)، «بررسی گذرایی کتاب خواندن و نوشتن دوره مقدماتی نهضت سواد آموزی از منظر فرانقش اندیشگانی»، مطالعات آموزش زبان فارسی، سال اول، شماره دوم، صص100-83 .
13- زارع زردینی، احمد (1395)، «بررسی نظم در سوره‌های قرآن: کوششی در جهت کشف نظم در سوره یاسین»، دوفصلنامه علمی‌پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، دوره 5، شماره 1، صص29-46.
14- سلیمی، علی و نادری، سمیه (1396)، «خوانش ساختار بازنمودى قرآن براساس رویکرد نقش گرا (مطالعه مورد پژوهانه : سوره طاها)»، فصلنامه علمى ـ پژوهشى «پژوهش های ادبى ـ قرآنى»، سال پنجم،  شماره اول، صص 129-149.
15- صادقی، علی(1394 هش)، «تفسیر ساختاری سوره کوثر بر پایه نظریه زبانشناسی نقش گرای نظام مند هلیدی»، مطالعات تفسیری، سال ششم، شماره 22 ، صص 45-66.
16- صالحى، فاطمه (١٣٨٦ ، ش)، «علم معانى و دستور نقش گراى هلیدى»، کتاب ماه ادبیات، ش٨، پیایى ١٢٢، صص ٣٢-٤١.
17- عزیزخانی، مریم و سلیمانزاده، نجفی و شاملی، نصرالله(1396)، «کاربست دستور نقشگرای هلیدی بر سوره الشرح»، فصلنامه علمی‌پژوهشی«پژوهشهای ادبی-قرآنی»، دانشگاه اراک، سال 5، شماره 4، صص 69-95.
18- کرمانی، حدیث و قیطوری، عامر و صابری ، کوروش(1398 ش)، «بررسی ساختار گذرایی سورة یوسف براساس دستور نقشی - نظام‌مند هلیدی»، مجله پژوهش های زبانشناختی قرآن سال 8، دوره 8 ، شماره 2 ، شماره پیاپی 16، صص 37-52. 
 19 - Eggins, S. (2004). An Introduction to systemic Functional Grammer. New York: Continuun.
 20- Halliday, M. A. K. (1985). An Introduction to Functional Grammer. First edition. New York: Edward Arnold.
Simpson,paul,(2004),stylistics: A Resource Book For Student,- 21- Londone & New York, Routledge.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار