روش شناسی برگردان تصویرهای استعاری صحنه های قیامت در قرآن بر اساس الگوی نیومارک

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان

چکیده

 
معنای تصویرهای استعاری در مباحث معنی­شناسی و ترجمه از جایگاه مهمی برخوردار است و این مهم در ترجمة متون مقدسی همچون قرآن کریم نمایان­تر می­شود؛ بنابراین در مطالعات نوین ترجمه، از جمله الگوهای ترجمۀ تصویرهای استعاری، نظریۀ پیترنیومارک است که بر ترجمه­پذیری استعاره تاکید دارد. نیومارک هفت راهبرد را برای ترجمة استعاره معرفی می­کند که با تکیه بر آنها می­توان تصویرهای استعاری را به زبان مقصد منتقل نمود. جستار حاضر در پرتو نظریۀ پیترنیومارک و با روش توصیفی- تحلیلی از نوع انتقادی، به نقد و بررسی شیوه­های برگردان تصویرهای استعاری صحنه­های قیامت در قرآن پرداخته و ضمن تبیین شیوه­های انتقال تعابیر استعاری، عملکرد پنج ترجمۀ فارسی از دو جزء پایانی قرآن را مورد سنجش قرار داده است. بدین منظور پنجاه و شش تصویر استعاری از مناظر قیامت با دویست و هشتاد برابر نهاد آن، بررسی شد. برآیند پژوهش نشان می­دهد که از هفت شیوۀ مطرح شده در نظریۀ نیومارک، الهی­قمشه­ای از پنج روش، رضایی­اصفهانی و فولادوند از چهار روش و آیتی و معزی از سه روش، بهره برده­اند. رویکرد مترجمان، بیشتر بر ترجمۀ تحت­اللفظی استوار است و این مسئله حاکی از این است که مترجمان، بیش از انتقال صریح معنا، سعی در باز تولید استعاره در زبان مقصد داشته­اند و از میان روش­های یادشده، آیتی، معزی و فولادوند از روش تحت­اللفظی، الهی­قمشه­ای از روش معنایی و رضایی از روش ترجمۀ تحت­اللفظی با افزوده­های تفسیری، بیشترین بهره را برده­اند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Methodology of Translations of Metaphorical Images of the Scenes of the Day of Judgment in the Qur'an based on Newmark's Model

نویسندگان [English]

  • ma m 1
  • ali gholami 2
چکیده [English]

 
The meaning of metaphorical images hold a significant place within semantic and translation discussions, more visible in the translations of scriptures like the Holy Qur'an. One of the models of translation of metaphorical images within modern Translation Studies is Peter Newmark's model that emphasizes the translatability of metaphors. Newmark introduces seven strategies for translating metaphors relying on which, metaphorical images can be transferred to the target language. The present critical descriptive-analytical study in light of Newmark's theory analyzed translation methods of metaphorical images of the Judgment Day's scenes in the Qur'an and besides explicating the translation methods of metaphorical expressions, evaluated five Persian translations of the last two ajza' of the Qur'an. To this end, 56 metaphorical images of the scenes of the Judgment Day were compared with 280 equivalents of them. The results indicate that out of the seven methods Newmark proposes, Elahi Ghomshei employed five, Rezaie Esfahani and Fouladvand used four and Ayati and Moezzi used three methods. The dominant translation approach is literal translation and this shows that translators instead of an explicit transfer of meanings have tried to recreate the metaphors in the target language. Among the translation methods, Ayati, Moezzi and Fouladvand mostly used literal translation while Elahi Ghomsheir employed semantic translation and Rezaie's method was literal translation with commentary.
 


 

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Holy Qur'an
  • the Day of Judgment
  • translation
  • metaphorical images
  • Newmark's Model
  1. قرآن کریم
  2. الآلوسی، محمود، (بی­تا)، تفسیر روح­المعانی فی تفسیر­ القرآن­ العظیم والسبع المثانی، بیروت: احیاء التراث العربی.
  3. آیتی، عبدالمحمد، (1371)، ترجمه قرآن کریم، چاپ سوم، تهران: سروش.
  4. ابن عاشور، محمد الطاهر، (1984)، التحریر والتنویر، التونس: الدار التونسیه للنشر.
  5. ابن فارس، احمد، (1979)، مقاییس­اللغه، تحقیق عبد السلام محمد هارون، بیروت: دار الفکر.
  6. ابن منظور، محمّد بن مکرّم، (بی­تا)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
  7. الهی قمشه­ای، مهدی، (1372)، ترجمه قرآن کریم، چاپ اول، تهران: سازمان چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  8. امانی، رضا، یسرا شادمان، (1391)، «چگونگی معادل­یابی استعاره­های قرآنی در فرایند ترجمه»، دو فصلنامۀ مطالعات قرآن و حدیث، سال پنجم، شمارة دوم، بهار و تابستان، صص 139- 168.
  9. البروسوی، اسماعیل حقی، (1331)، تفسیر روح­البیان، استانبول: المطبعة العثمانیة.
  10. بوتشاشه، جمال، (2004)، نماذج من الاستعاره فی القرآن وترجمتها باللغه الإنجلیزیه، مذکرة لنیل شهادة الماجستیر فی الترجمة، جامعة الجزائر، کلیة الآداب واللغات، قسم الترجمة.
  11. البیضاوی، عبدالله ­بن ­عمر بن­ محمد، (بی­تا)، أنوار التنزیل وأسرار التأویل، تحقیق عبدالرحمن المرعشلی،  الطبعة الأولی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  12. تفتازانی، سعدالدین، (1368)، شرح المختصر، تعلیق عبدالمتعال الصعیدی، قم: علامه.
  13. الجوهری،اسماعیل بن حماد، (1979)، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، تحقیق أحمد عبدالغفور عطّار، الطبعة الثانیة، بیروت: دارالعلم للملایین.
  14. حدادی، محمود، (1384)، مبانی ترجمه، چاپ اول، تهران: رهنما.
  15. الدرویش، محیی­الدین، (1412)، اعراب القرآن الکریم و بیانه، دمشق: دار ابن­کثیر.
  16. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد (بی­تا)، المفردات فی غریب القرآن، ریاض: مرکز الدراسات و البحوث بمکتبة نزار مصطفى الباز.
  17. رضایی اصفهانی، محمد علی، (بی­تا)، ترجمه قرآن کریم، مؤسسه تحقیقاتی فرهنگی دار الذکر، مرکز تحقیقات رایانه­ای قائمیه اصفهان.
  18. زمخشری، محمود، (1998)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل، تحقیق و تعلیق الشیخ علی محمد معوّض و الشیخ عادل أحمد، الطبعه الأولی، الریاض: مکتبه العبیکان.
  19. السکاکی، أبو یعقوب، (1420)، مفتاح العلوم، حققه وقدّم له وفهرسه عبد الحمید هنداوی، الطبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  20. الشریف­الرضی، محمدبن­الحسین، (1406)، تلخیص البیان فی مجازات القرآن، حققه وقدم له محمد عبدالغنی حسن، الطبعة الثانیة، بیروت: دارالأضواء.
  21. الطباطبائی، السید محمد حسین، (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: منشورات مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
  22. الطبرسی، ابن الحسن، (2006)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار العلوم.
  23. فرحزاد، فرزانه، (1387)، ترجمه پیشرفته، چاپ دوم، تهران: دانشگاه پیام نور.
  24. فولادوند، محمد مهدی، (1386)، ترجمه قرآن کریم، چاپ اول، قم: عترت.
  25. لطفی­پور ساعدی، کاظم،(1371)، درآمدی بر اصول و روش ترجمه، چاپ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  26. المصطفوی، حسن، (1393)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، الطبعة الأولی، طهران: مرکز نشر آثار العلامة المصطفوی.
  27. معزی، محمد کاظم، (1372)، ترجمه قرآن کریم، چاپ اول، قم: اسوه.
  28. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، (1378)، تفسیر نمونه، چاپ سی و ششم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  29. نیومارک، پیتر، (1386)، دوره آموزشی فنون ترجمه، ترجمه منصور فهیم و سعید سبزیان، تهران: رهنما.

 

  1. Tobias, Shani, (1997) “Untangling and Re-spinning the Web: Translations of Metaphor in Tanizaki’s Shisei.The International Journal of Translation and Interpreting Research, Vol. 1.
  2. Mason, Kirsten, (1982) “Metaphor and Translation”, Babel, 28 .