بررسی نظم در معانی افعال و مشتقات قرآنی با فاء الفعل (حرف فاء)مشترک

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد یار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک

3 دانشجوی دکتری، علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک

چکیده

 
این تحقیق به بررسی نظم در معانی افعال و مشتقات قرآنی با فاء الفعل (حرف فاء ) مشترک می پردازد. هدف اصلی کشف نظم در معانی لغات قرآنی است و این که گفته شود نظم علاوه بر این که در افعال و مشتقات قرآنی که در فاء الفعل مشترک هستند وجود دارد، در معانی آنها نیز وجود دارد و در صد قابل توجه­ای از آنها دارای معنای یکسان (گشودن و جدا کردن) می باشند. به عبارت دیگر به بررسی این نکته می پردازد که چه میزان از افعال و مشتقات قرآن که با حرف فاء آغاز می شوند به معنای گشودن و جدا کردن است و این گونه حکایت گر نظم قرآن می باشند. برای یافتن پاسخ کتب لغت متعددی مورد مطالعه قرار گرفت. لذا تمام افعال و مشتقاتی که در قرآن با حرف فاء آغاز می­شدند، به همراه معانی آن­ها، استخراج شد و در تک تک آن­ها معانی مورد نظر بررسی شد. در این راستا تمام افعال و مشتقات بدون تکرار و با تکرار از طریق میانگین موزون لحاظ شدند. در انتها این نتیجه به دست آمد که 38 درصد افعال بدون تکرار و 57 درصد آنها با تکرار دارای معنای گشودن می­باشند. 6/54 درصد مشتقات قرآن نیز که ریشه آن­ها با حرف فاء آغاز می­شود دارای معنای فوق است. این تحقیق نشان داد که نظم قرآن علاوه بر اینکه در بین آیات و لغات قرآن موجود است، در بین معانی آنها نیز وجود دارد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Review of Order in the Meanings of Qur'anic Verbs and Derivatives with Common Fa' Letter

نویسندگان [English]

  • Ali Reza tabibi 1
  • Ebrahim Ebrahimi 2
  • fahimeh jafrasteh 3
3 arak university
چکیده [English]

 
  
This study examined order in the meanings of Qur'anic verbs and derivatives with common Fa’ letter. The main objective was to discover order in the meaning of the Qur'anic words and to say that order, in addition to Qur'anic verbs and derivatives with common Fa’ letter, exists in their meanings and that a significant percentage of them mean the same (to open and to separate). In other words, this study examined to what extent the Qur'anic verbs and derivatives with common starting Fa’ letter mean "to open" and "to separate", signifying the Qur'anic order. To find answer to this question, several dictionaries were checked and all verbs and derivatives in the Qur'an that begin with the letter Fa’ were extracted along with their meanings, and in each the intended meaning were analyzed. In this regard, all the verbs and derivatives, repeated or not, were considered regarding weighted average. In the end, it turned out that 38 percent of the verbs with no repetition and 57 percent of the repeated verbs meant "to open". Furthermore, 54.6 percent of Qur'anic derivatives whose roots begin with the letter Fa’ has the meaning mentioned. This study showed that Qur'anic order exists among the meanings of Qur'anic ayahs and words besides ayahs and words themselves.
 


 

کلیدواژه‌ها [English]

  • the letter Fa’
  • Fa’ of verbs
  • Derivatives
  • verbs
  • order
  • the Holy Qur'an
منابع
1.ابن زکریااحمدبن فارس، معجم مقاییس اللغة،محقق:عبدالسلام محمد هارون،ناشر:دارالجیل،چاپ اول ،محل نشر: بیروت1999 م
2. ابن منظور محمد بن مکرم (630-711)، لسان العرب، ناشر: دارصادر، محل نشر:بیروت
3.بازرگان، عبدالعلی، نظم قرآن، 1374، ناشر: انتشارات قلم ، محل نشر: تهران
4.جاحظ،ابو عثمان (1964م)رسائل الجاحظ، تحقیق: عبداسلام محمد هارون
5.جرجانی،عبدالقاهر،(بی تا)دلائل الاعجاز، تحقیق :محمود محمد شاکر، قاهره، مکتبه الخانجی
6.جندی، درویش(1960 م )، نظریه عبدالقاهرفی النظم،نشر و طبع مکتبه نهضة مصر
7. حمودی، هادی حسن، معجم الاصمعی، ناشر: عالم الکتب، محل نشر: بیروت، لبنان.
8.الخطیب، طاهریوسف، المعجم المفصل فی الاعراب، ناشر: دارالکتب العلمیه، محل نشر: بیروت، لبنان.
9. راغب اصفهانی 502 ق، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ناشر، دارلشامیه، محل نشر: بیروت.
10. روحانی، محمود، المعجم الاحصائی لالفاظ القران الکریم (فرهنگ آماری کلمات قران کریم)، ناشر: موسسه چاپ آستان قدس رضوی، محل نشر: مشهد 1366
11.زبیدی محمدبن محمد (1145-1205ق)، تاج العروس من جواهرالقاموس، محقق: علی شیری،ناشر: دارلهدایة
12.زمخشری، ابوالقاسم محمودبن عمر، اساس البلاغه، تحقیق استاد عبدالرحیم محمود، ناشر: دارالمعرفه، محل نشر: بیروت، لبنان.
13.طریحی، فخرالدین (1085 هـ)، مجمع البحرین، ناشر: موسسه الاعلمی للمطبوعات، محل نشر: بیروت، لبنان.
14.عباس، حسن، معانی الحروف، مترجم: ابراهیم زارعی فر ، 1388 ، ناشر: انتشارات امیر کبیر، محل نشر: تهران
15. عبدالباقی، محمدفواد، معجم‏المفهرس لالفاظ‏القران‏الکریم، ناشر: انتشارات حر، محل نشر: تهران 1378
16.عبدالله (حکمت)، ناصر علی، المعجم البسیط، ناشر: دارالفکر، محل نشر: قم، 1387
17.عرفه عبدالعزیز عبدالمعطی(1405 ق)من بلاغةالنظم العربی دراسة التحلیلیه لمسائل علم المعانی، بیروت، عالم الکتب
18. عرفه عبدالعزیز عبدالمعطی(1405 ق)، قضیة‏الاعجاز القرآنی ناشر:بیروت محل نشر:عالم الکتب
19.فراهیدی خلیل بن احمد بن عمرو بن تمیم (100-175)،العین، محقق:دکتر مهدی مخزومی و دکتر ابراهیم سامرایی، به تصحیح: استاد اسعد الطیب، نشر:مؤسسه دارالهجره
20.فیروزآبادی محمدبن‏یعقوب (729-817ق)، قاموس‏المحیط، ناشر: دارلکتب‏العلمیه، محل نشر بیروت
21.الفیومی، احمدبن محمدبن‏علی، (م.770 هـ)، مصباح‏المنیر، ناشر: دارالهجره، محل نشر: ایران، قم
22.قرشی علی اکبر، قاموس القرآن، ناشر:دارلکتب السلامی،محل نشر:تهران، سال انتشار 1371
23.مدرسی، به اشراف صلاح‏الدین‏الهواری، معجم الوسیط، ناشر: دارلبحار، محل نشر، بیروت (دارلمکتبه الهلال) 1999م.
24.محمد مراد، ولید (1983 م)نظریة النظم و قیمتها العلمیه فی الدراسات اللغویه عند عبدالقاهر الجرجانی، چاپ 1، دارالفکر