خویشکاری‌های موجود در داستان‌های قرآن برمبنای دیدگاه پراپ

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استادیار زبان‌شناسی همگانی دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

چکیده

قصه‌پردازی را می‌توان نخستین هنر آدمی درعرصه‌ی کلام دانست. قرآن کریم نیزبرای پند وراهنمایی بشر از بیان قصه استفاده نموده وزندگی بسیاری از پیامبران را درقالب قصه آورده‌است. پژوهش حاضر ضمن بررسی خویشکاری‌ها درمتن داستان‌های قرآن برمبنای دیدگاه پراپ (1982) تلاش دارد به این سؤالات پاسخ دهدکه: آیا هر سی‌و‌یک خویشکاری پراپ را می‌توان در داستان‌های قرآن یافت؟ آیا با توجه به خویشکاری‌های یافته‌شده می‌توان اولویت‌های قرآن را ترسیم کرد؟ آیا پس از تحلیل داستان‌های قرآن با دیدگاه پراپ می‌توان گفت چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی بین متن داستان‌های قرآن با سایر داستان‌ها وجود دارد؟ به‌طور‌کلی، خویش‌کاری یعنی، عمل شخصیتی از اشخاص قصه که در پیشبرد قصه حائز اهمیت و از نظر پراپ کوچک‌ترین جزء سازنده‌‌ی قصه‌های پریان است. ‌تحلیل داستان‌های قرآن که ازترجمه‌ی محمدرضا صفوی اقتباس‌شده، نشان‌می‌دهد که: به‌طور کلی، می‌توان کلیه‌ی خویشکاری‌های پراپ را در داستان‌های قرآن یافت، اما ماهیتاً متفاوت است و بعضی از این خویشکاری‌ها در قرآن دارای انواعی است که از دیدگاه پراپ در سیر داستان مهم دانسته نشده‌اند. در قرآن ترسیم هنجارها (بایدها و نبایدها)، خبرگیری وخبردهی ازعقاید و تلاش برای اصلاح عقاید ناصواب، احساس کمبود افراد و التیام این کمبودها، شرارت گمراهان و در نهایت مجازات آنان و ارائه‌ی نشانه‌هایی (عوامل جادویی) بر نبوّت پیامبران از اولویت‌های اساسی هستند. علی‌رغم شباهت‌هایی همچون به کارگیری خویشکاری‌های کلی پراپ در سیر پیشبرد داستان‌ها، وجود جفت‌هایی همچون خبرگیری-خبریابی، شرارت-مجازات و کمبود- التیام کمبود، اختلافاتی نیز مشهود است. تفاوت در ماهیت خبرگیری وخبریابی، عوامل ماورایی و پاداش‌های بیشتر معنوی از جمله تفاوت‌های داستان‌های قرآن با یافته‌های پراپ هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Functions of Quran's Stories according to Propp's Approach

چکیده [English]

This article tries to answer these questions by studying functions in Quran's stories according to Propp’s view: do thirty one functions found by Propp all be found in Quran’s stories? Can Quran's priorities be defined by noticing the found functions? What are the similarities and differences between the text of Quran’s stories and other ones? As a whole, function is an act of a character defined according to its importance for the course of the action and is the smallest constituting part of a fairy story according to Propp's approach. The analysis of the data collected from Safavi’s translation of Quran’s stories show that: 1) all Propp's functions can be found in Quran’s stories, but their natures are different and some of these functions in The Quran have some kinds which are not considered as important by Propp in the development of stories. Drawing norms (DOS and don'ts), reconnaissance and delivery of beliefs and trying for the correction of false ones, the individuals' lacks and their liquidations, the villainy of misleading people and their punishment, and reception of some magical agents as signs improving the accuracy of the prophets' speeches are the main priorities in The Quran. In spite of some similarities including: application of the general functions found by Propp in the story development, existence of pairs such as reconnaissance-delivery, villainy- punishment and lack-liquidation, some differences are also observable. Some differences in the nature of reconnaissance and delivery, magical elements and the spiritual given rewards have been discovered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Quran Stories
  • Propp
  • Function
  • hero
  • villain