نقش علائم نگارشی معاصر در فهم آیات قرآن کریم (بحث مورد پژوهانه: دو خط فاصله«--» و جمله معترضه‌)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان

2 استاد زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان

3 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان.

چکیده

قرآن کریم در رأس پرخواننده­ترین کتاب­های عصر کنونی است و با گسترش اسلام در تمامی نقاط جهان، این کتاب وحیانی مورد مطالعه­ی بسیاری از مردمان جهان قرار گرفت. اقوام غیرعرب از آغاز تاکنون به دلیل عدم تسلط به زبان عربی، در فهم و خواندن آیات به نوعی با مشکلاتی روبرو بوده­اند. علمای اسلامی، در قرن­های نخستین، با ایجاد علائمی مانند رموز سجاوندی، تحولی عظیم در زمینه­ی تسهیل خواندن آیات قرآن کریم ایجاد کردند. این رموز تمامی علائم نگارشی جدید را در برنمی­گرفت و تنها محدود به برخی معدود از این علائم بود. از طرفی فهم این علائم به آگاهی از علوم تجوید و قرائت منوط است که همگان از این علوم آگاهی ندارند. بکارگیری علائمی که همه کس فهم و بین المللی باشد و شامل تمامی علائم نگارشی شود، از جمله نیاز­های مبرم برای فهم آیات قرآن کریم است. یکی از این علائم نگارشی مهم فراموش شده در علامتگذاری آیات، دو خط فاصله بوده، که در ادبیات عرب معادل جمله معترضه است. این مقاله در پی ایجاد روشی آسان و شمول­فهم برای خواندن و درک جملات معترضه­ی قرآن کریم  با استفاده از علامت دو خط فاصله (--) است. نگارندگان به روش تحلیل محتوا به این نتیجه دست یافتند که تشخیص و تمییز این نوع جملات از سایر جملات نحوی و بلاغی با استفاده از علامت دو خط فاصله، تأثیر بسزایی در فهم معنای آیات دارد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Role of Modern Punctuation Marks in Understanding the Holy Qur'an (the Case of Dash and Parenthetical Sentences)

نویسندگان [English]

  • shams assadat hosaini 1
  • ali nazary 2
  • Mahmood Mirzaii alhosaini 3
1 Lorestan of university
2 Lorestan of university
3 Lorestan of university
چکیده [English]

The Qur'an is one of the most widely-read books in the current era and since the spread of Islam in all parts of the world, this divine book began to be studied by many people around the world. To date, non-Arab tribes due to lack of proficiency in Arabic, historically have somewhat had problems in understanding and reading Qur'anic ayahs. Islamic scholars, in early Islamic centuries, through establishing certain signs similar to punctuation marks, brought about a great development in facilitating the reading of the Qur'anic ayahs. These signs did not include all new punctuation marks and were limited to some of them. On the other hand, understanding these signs is bound to knowledge of Tajwid and recitation, which many people lack. Using marks understandable to everyone and international, and inclusive of all punctuation marks is an urgent need to understand the Holy Qur'an. One of the forgotten important punctuation marks in punctuating ayahs, is dash that is equivalent to parenthetical sentences in Arabic literature. This article seeks to build an easy and understandable way to read and understand parenthetical sentences of the Qur'an using dash. The authors reached this conclusion, through content analysis, that distinguishing this type of sentence from other syntactic and rhetorical sentences, greatly influences the understanding of ayahs.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Holy Qur'an
  • modern punctuation marks
  • dash
  • parenthetical sentence
1-  القرآن الکریم.
2-  الألوسی،د.ت، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، د.ط، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
3-  الأندلسی، أبی حیان، 1423ه­ق، البحر المحیط فی التفسیر، تحقیق عبدالرزاق المهدی، الطبعة الأولی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
4-  ابن أثیر، د.ت، المثل السائرفی أدب الکاتب و الشاعر، تقدیم و تعلیق د. أحمد الحوفی و د. بدوی طبانة، دار نهضة مصر للطبع و النشر، القاهره.
5-  ابن جنی ، 1406ه­ق، الخصائص، تحقیق محمد علی نجار، الهیئة المصریة العامة للکتاب، الطبعة الثالثة.
6-  ابن عاشور محمد بن طاهر، بی تا، التحریر و التنویر، مؤسسة التاریخ العربی، بیروت.
7-  ابن فارس، 1414ه­ق، الصاحبی فی فقة اللغة، تحقیق د. عمر فاروق الطباع، مکتبة المعارف، الطبعة الأولی، بیروت.
8-  ابن‏منظور، 1992، لسان‏العرب، المجلدالسابع، مادة «ع ر ض»، موسسةالکتب‏الثقافیة، دار صادر، بیروت.
9-  ابن هشام‏الأنصاری،1387، مغنی‏اللبیب عن‏کتب الأعاریب، الطبعة‏الثانیة، موسسة‏الصادق‏الطباعة و النشر، تهران.
10-   أحمد مبارکی، عبدالله بن عبده، 1429ه­ق، الإعتراض فی القرآن الکریم مواقعه و دلالاته فی التفسیر، رسالة ماجستیر، جامعة أم القری، المملکة العربیة السعودیة، کلیة الدعوة و اصول الدین، قسم الکتاب و السنة.
11-   بری، د.حواس، 2006، وظائف الإعتراض و أسالیبه فی نماذج و صور لعبد اللطیف أحمد الشویرف، مجلة الآداب و اللغات، الجزائر، العدد الخامس، جامعة قاصدی مرباح ورقلة.
12-   بیگلری، حسن، 1352، سر البیان فی علم القرآن،چاپ سوم، انتشارت کتابخانه سنایی، تهران.
13-   حجّتی، دکتر سید محمد باقر، 1374، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، چاپ هشتم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران.
14-   حسّان، تمام، 1993، البیان فی روائع القرآن، عالم الکتب، قاهرة.
15-   خرّم دل، د. مصطفی، 1384، تفسیر نور، چاپ چهارم، نشر احسان، تهران.
16-   خرمشاهی، بهاء الدین، 1377،  دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، انتشارات دوستان.
17-الحموی، ابن‏حجة تقی‏الدین‏أبی‏بکر، 1987، خزانة‏الأدب و غایة‏الأرب، شرح عصام شیخو، مکتبة الهلال، بیروت.
18-   رجایی، محمد خلیل، 1379، معالم البلاغة در علم معانی بیان و بدیع، دانشگاه شیراز، شیراز.
19-   الزرکشی، بدرالدین، 1391ه­ق، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، دارالمعرفة، الطبعة الثانیة، بیروت، لبنان.
20-   زنجانی، ابوعبدالله، 1969، تاریخ القرآن، چاپ سوم، بیروت.
21-   الزمخشری، 1977، الکشاف عن حقائق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، تحقیق و تعلیق محمد مرسی عامر، دار المصحف، ط2، القاهرة.
22-   سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، 1363، الإتقان فی علوم القرآن، ترجمه و تصحیح سید مهدی حائری قزوینی، امیر کبیر، تهران.
23-   شاهین، د. عبدالصبور، 2007، تاریخ القرآن، نهضة مصر للطباعة و النشر و التوزیع، الطبعة الثالثة، القاهرة.
24-   طباطبائی، سید محمد حسین، 1417ق، المیزان فى تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، الطبعة الخامسة، قم.
25-   طباطبایی، محمد حسین، 1374، ترجمه تفسیر المیزان، سید محمدباقر موسوی همدانی، چاپ پنجم،دفتر انتشارات اسلامی جامعه­ی مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
26-   الطبرسی فضل بن حسن، 1377، جوامع الجامع، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
27-   الطبرسی، فضل بن حسن، 1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه محمد جواد بلاغی، انتشارات ناصرخسرو، الطبعة الثالثة، تهران.
28-   طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان فی تفسیر القرآن، 1360، تحقیق رضا ستوده، انتشارات فراهانی، چاپ اول، تهران.
29-   العربی، رابح، 2002، أسلوب الإعتراض من خلال الکشاف للزمخشری، دراسة نحویة بلاغیة، رسالة ماجستیر، جامعة الجزائر، کلیة الآداب، قسم اللغة العربیة و آدابها.
30-   قباوة، د. فخرالدین، 1983، اعراب الجمل و أشباه الجمل، الطبعة الرابعة، دار الأوقاف الجدیدة، بیروت.
31-   کُردی، محمد طاهر، 1370، تاریخ قرآن و شگفتی­های رسم الخط و دستور ترتیب و نگارش آن، مترجم محمد صالح سعیدی، چاپ اول، انتشارات مسعود(احمدی).
32-   مطلوب، أحمد، 2006، معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، الدار العربیة، بیروت.
33-   وصافی، محمد، 2005، إعراب القرآن و صرفه و بیانه، دار الرشید، بیروت.
34-هاشمی، أحمد، 1978، جواهر البلاغة، دار الفکر، بیروت.