کاربست دستور نقشگرای هلیدی بر سوره انشراح

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان وادبیات عربی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه اصفهان

3 استاد گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه اصفهان

چکیده

در این مقاله، سوره "انشراح" با تحلیلی زبانشناختی، مبتنی بر دستور نظام­مند هلیدی، در سه فرانقش تجربی، بینافردی و متنی، مورد بررسی قرار می­گیرد. این پژوهش کلیه جملات سوره را، در سه فرانقش مذکور به صورت جداگانه بررسی می­کند و ضمن تحلیل برجسته­سازی زبانی، باز­­تاب ویژگی­های معنایی متن در ویژگی­های بافت موقعیت را مورد بررسی قرار می­دهد. در فرانقش تجربی، مشخص شد که فرایند مادی بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده است که این بسامد، با فضای سوره هماهنگ است؛ چرا که ابتدای سوره، از عمل اتفاق افتاده( نزول نعمت­های الهی بر پیامبر(ص) )، سخن می­گوید و انتهای آن نیز، خداوند پیامبر را به عمل و شکرگزاری دعوت می­کند. در فرانقش بینافردی، وجه اخباری و زمان ماضی برجسته شده­اند که نزول نعمت­های الهی را تایید و هر گونه شک را ناممکن می­کنند. در فرانقش متنی، مشخص شد که نعمت­های خداوند درحق پیامبر خود، شناخته شده هستند و امری نو نیستند؛ لذا اطلاع شناخته شده و قدیمی در این سوره، بیشترین بسامد را دارد. انسجام دستوری و انسجام واژگانی با ایجاد انسجام، نقش مهمی در تایید محتوای سوره دارند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Application of Halliday's Functional Grammar in Surah al-Inshirah

نویسندگان [English]

  • maryam azizkhani 1
  • seyedreza najafi 2
  • nasroolaeh shameli 3
1 teacher
2 master of university
3 master of university
چکیده [English]

In the present article, Surah al-Inshirah is linguistically analyzed drawing on Halliday's systemic grammar in three experiential, interpersonal and textual metafunctions. To this end, we analyzed all sentences of this surah separately in terms of the three mentioned metafunctions. While highlighting the analysis of linguistic foregrounding, we investigated the reflection of textual semantic characteristics in features of the context of situation. In terms of experiential metafuncion, it was found that the material process had the highest frequency and this frequency is in line with this surah's atmosphere because at its beginning it speaks of the happened action (the revelation of divine blessings unto Prophet) and also at end of the surah, Allah invites the Prophet to action and giving thanks. In interpersonal metafunction, declarative mood and past tense have been foregrounded that confirm the sending down of divine blessings and the existence of any doubt impossible. The findings obtained through textual metafucntion show that blessings of Allah toward his Prophet are known and they are not new thus the given information has the highest frequency in this surah. Grammatical cohesion and lexical cohesion that create cohesion have an important role in the confirmation of the contents of this surah. 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • functional linguistics
  • Halliday's systemic grammar
  • the Qur'an
  • Surah al-Inshirah

مراجع

 
1 ـ ابن عاشور، محمد طاهر، (1984)، التحریر و التنویر، تونس، الدار التونسیة.
2 ـ احمدزاده، سید مصطفی، (1387)، «تفسیر زبانشناختی سوره عصر»، مطالعات اسلامی: علوم قرآن و حدیث، سال چهلم، شماره3/81، صص35-11.
3 ـ التفتازانی، سعد الدین، (1387)، المطول، بی­جا، دار­الکوخ.
4 ـ جرجانی، عبد­القاهر، (1984)، دلائل الإعجاز، تعلیق محمود عمر شاکر، قاهرة، مکتبة الخانجی.
5 ـ حدادی، مرجان، (1390)، متمم در زبان فارسی و تطبیق آن با مباحث نحوی عربی، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان، گروه عربی.
6 ـ حسان، تمام، (1994)، اللغة العربیه معناها و مبناها، الطبعة الأولی، المغرب، دار الثقافة، دار البیضاء.
7 ـ الخراط، أحمد بن محمد، (بی­تا)، المجتبی من مشکل إعراب القرآن،  مدینة.
8 ـ الرازی، محمد، (1401)، التفسیر الکبیر و مفاتیح الغیب، بی­جا، دار­الفکر، چاپ اول.
9 ـ رضاپور، ابراهیم، (1395)، «بررسی گذرایی کتاب خواندن و نوشتن دوره مقدماتی نهضت سواد­آموزی از منظر فرانقش اندیشگانی»، مطالعات آموزش زبان فارسی، سال اول، شماره دوم، صص100-83
10 ـ الریحانی، محمد عبدالرحمن، (1998)، اتّجاهات التحلیل الزمنی فی الدراسات اللغویۀ، القاهرۀ: دار قباء للنشر و التوزیع
11ـ سید­­قاسم، لیلا، (1393)، «بررسی همانندی­های نظریات عبد­القادر جرجانی در کاربرد شناسی زبان و نقشگرایی هلیدی»، ادب پژوهشی، شماره بیست و هشتم، صص129-111.
12ـ السیوطی، جلال­الدین، (1422)، أسباب النزول، بیروت، مؤسسة الکتاب الثقافیة، چاپ اول.
13ـ صادقی، علی، (1394)، «تفسیر ساختاری سوره کوثر بر پایه نظریه زبان­شناسی نقش­گرایی نظام­مند هلیدی»، مطالعات تفسیری، سال ششم، شماره بیست و دوم، صص66-45.
14 ـ صافی، محمود، (1416)، الجدول فی إعراب القرآن و صرفه و بیانه، بیروت، مؤسسة الإیمان. چاپ سوم.
15 ـ عرب زوزنی، محمد علی، (1393)، «بررسی ساختار وجهی خطبه جهاد نهج البلاغه بر اساس فرانقش بینافردی نظریه هلیدی»، فصلنامه پژوهش نامه نهج البلاغه، سال دوم، شماره 7. صص11-32
16ـ لجنة من العلماء، (1413)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، مصر، المصحف الشریف، چاپ سوم.
17 ـ مهاجر، مهران و دیگران، (1393)، به سوی زبان­شناسی شعر­،  تهران، نشر آگه، چاپ بیست و سوم.
18 ـ نبی‏فر، نساء، (1393)، «مطالعه پنج سوره از جزء بیست و نهم قرآن کریم بر پایه دستور نقشگرای هلیدی»، سومین کنفرانس مطالعات زبان، تهران.
19 ـ نور عوض، یوسف، (1410)، علم النص و نظریه الترجمة، مکة المکرمة، دار الثقة، الطبعة الأولی.
20. Haliday  , M.A.K  & Matthiessen, Christian,(2004) ,An Introduction  To Functional Grammar, londan,Hodder Arnold, Third edition.
21. Haliday, M.A.K. &  Ruqaiya Hasan,(1989). Language, context, and text: aspects of language in a social-semiotic perspective, Oxford University Press,Secondedition.
22. Simpson,paul,(2004),stylistics: A Resource Book For Student, Londone & New York, Routledge.
23. Simpson,paul,(1993).Language,Ideology and poin of view, Londone and New York, Routledge,Firth edition.
24. Thomsone,Geoff,(2014) Introduction Function Grammar, Londone and New York, Routledge, Third edition.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار