هنر سازه‏ ها در آیات تربیتی قرآن کریم (با تأکید بر نظریه تقابلهای دوگانه)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اراک

2 استادگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک

چکیده

توجه به هنر سازه های موجود در قرآن کریم با نگاه ساختارگرایانه و پساساختارگرایانه و تحلیل آن بر اساس نظریه های ادبی جدید، با تکیه بر آیات تعلیمی-تربیتی قرآن کریم، موضوع و محور اصلی این مقاله است. نظر به وسعت و گستره موضوع بناست تا هنر سازه تقابل را با نگاه به نظریه تقابل های دوگانه "نیکلای تروبستکوی" (1890-1938) در آیات تعلیمی و تربیتی قرآن کریم بررسی و تحلیل نماییم. سؤال اصلی مقاله این است که: جایگاه و چند و چون رویکرد تعلیمی و تربیتی در قرآن کریم چیست و جنبه های روساختی، ژرف ساختی و شالوده شکنانه هنر سازه تقابل های دوگانه در این آیات کدامند.
در این مقاله مسائلی چون جایگاه ویژه فلسفه تعلیم و تربیت اسلام، اهداف تعلیمی – تربیتی و مفهوم آن با روش های خاص در آیات قرآن کریم به اثبات رسید و از حیث ساختار زیباشناختی به این نکته رسیدیم که آیات قرآن کریم مبتنی بر تقابل های دوگانه به ویژه تقابل های ژرف ساختی است. با توجه به اهمیت نقد نظریات ادبی غرب و بومی گرایی این نظریات از سویی و نبود این گونه بررسی ها ضرورت داشت تا به نقد نظریه تقابل های دوگانه "تروبستکوی" بپردازیم و در نهایت به نقد روش شالوده شکنی در این نظریه با توجه به نگاه نظریه پردازانی چون "دریدا" هم بپردازیم. در این مقاله به این سخن رسیدیم که اصل وارونگی تقابل های دوگانه به طور مطلق؛ و ترجیح عناصر منفی بر عناصر مثبت با نگاه شالوده شکنانه مورد نقد جدی است و با اتکاء به ارزش های دینی- الهی، این امر در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی مردود است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The aesthetics of the educational verses in the holy Quran: Abinary oppositions perspective

نویسندگان [English]

  • S- hashemimoghadam S- hashemimoghadam 1
  • Mohsen Zolfaghari 2
1 o
چکیده [English]

 
The current study focuses on aesthetics in the verses of the Holy Qur'an in light of Structuralism and Poststructuralism. The analysis is based on new literary theories, applied to the Quranic educational verses. Due to the broad scope of the study, among the aesthetic elements, the oppositional aesthetics is selected and examined through Nikolai Trubetzkoy's binary opposition theory. This article attempts to answer the following questions: What is the status of educational approaches in the Holy Qur'an? What is the status of binary oppositions in the verses in question? What are the methods of opposition in the surface and deep structures of the verses? What is the mechanism of the reversal of binary and deconstruction elements in the educational verses?
The present article is written in line with localizing literary theories and the critique of Western literary theories, specifically the binary opposition theory. Due to the importance of the interdisciplinary research, the educational verses of the Qur'an are described and explained with regard to the binary opposition theory at the level of surface and deep structures as well as the deconstruction of their elements.
Overall, in the present article, the principle of reversing binary oppositions is absolutely rejected, and the preference of negative element in the oppositions, particularly the view of deconstructivists, have been seriously criticized and rejected. The reliance on divine thoughts and the value of the committed oppositions in the Islamic education of the Holy Qur'an is one of the reasons for rejecting this theory in absolute terms.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • aesthetics
  • Binary oppositions
  • Holy Quran
  • Islamic education
1ـ قرآن کریم
2ـ چندلر، دنیل (1386)، مبانی نشانه شناسی، ترجمه مهدی پارسا، تهران، نشر سوره مهر.
3ـ سلدن، رامان (1384)، راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمه ی عباس مخبر، تهران، نشر طرح نو.
4 ـ شریعتمداری، علی (1378)، اصول فلسفه تعلیم و تربیت، تهران، امیرکبیر.
5ـ گروهی از نویسندگان، فلسفه تعلیم و تربیت، تهران، نشر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزش سمت.
6 ـ کیلانی، ماجد عرسان (1396)، درآمدی بر فلسفه تربیت اسلامی، ترجمه بهروز رفیعی، تهران، انتشارات سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7 ـ مقدادی، بهرام (1378)، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر، تهران، فکر روز.
8 ـ هانس، برتنس (1378)، مبانی نظریه های ادبی، تهران، نشر ماهی.
9- حسن زاده نیری، محمد حسن و ... (1395)، تحلیل تقابل های دوگانه در مجموعه "جایی دیگر" گلی ترقی، فصلنامه ادبیات پارسی معاصر، دوره 6، شماره 2، صص 26-1.
10 - حقی، مریم (1394)، تقابل های دوگانه و کارکرد معنایی آن در قصاید ناصر خسرو، فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی، دوره 4، شماره 1، صص 93-76.
11- حیاتی، زهرا (1388)، بررسی نشانه شناختی عناصر متقابل در تصویر پردازی اشعار مولانا، فصلنامه نقد ادبی، سال 2، ش 6، صص 24-7.
12- ذبیح نیا، آسیه (1394)، بررسی و تحلیل تقابل های دوگانه در بوف کور صادق هدایت، فصلنامه مطالعات داستانی، دوره 4، شماره 1، صص 50-37.
13-عبیدی نیا، محمد امیر و ... (1388)، تقابل های دوگانه در ساختار حدیقه سنایی، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 13، صص 32-25.
14- شاملو، اکبر و ... (1395)، نگاهی به وصف های خاقانی بر پایه نظریه تقابل های دوگانه ، زبان و ادب فارسی، سال 69، صص 139-123.
15-  نبی لو، علیرضا (1392)، بررسی تقابل های دوگانه در غزل های حافظ، فصلنامه زبان و ادبیات فارسی (دانشگاه خوارزمی)، دوره 21، شماره 74، صص 91-69.