تقابل «حذف و ارجاع ضمیر» به عنوان مولفه‏ های انسجام متن بر اساس رویکرد متن پژوهی (مطالعه موردی داستان حضرت موسی در سوره‏ ی‏ طه)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه عربی دانشگاه اصفهان

3 استاد گروه عربی دانشگاه اصفهان

چکیده

 این پژوهش به بررسی تقابل «حذف و ارجاع ضمیر» به عنوان مولفه‎های انسجام متن در داستان حضرت موسی می‎پردازد؛ با این رویکرد که متن تنها ساختاری لغوی و متشکل از توالی جمله‎ها نیست، بلکه عبارت است از کنش متقابل میان گوینده و شنونده که از طریق متن و به وسیله ابزارهای نحوی و معنایی تکوین می‏یابد و این ابزارهای نحوی جایگاه مهمی در تشکیل متن دارند؛ خواه از نظر ساختار سطحی (تماسک) و خواه از نظر ساختار مفهومی (انسجام). لذا پژوهش حاضر با رویکردی به زبان‎شناسی متن به بررسی سوره‎ی طه می‎پردازد تا اثر ارجاع ضمیر و وحدت موضوع را در کاهش نقش حذف و در نتیجه انسجام متنی این سوره مشخص کند. از آنجا که زبان شناسی جمله، با تمرکزش بر روی مفردات در جمله نمی‏تواند پدیده‏ی حذف را به خوبی بررسی و تبیین نماید، پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر اسناد کتابخانه‏ای بر کارکرد ضمیر و ارجاعات آن در متن متمرکز می‏شود تا میزان کارایی ضمیر در انسجام متن و کاهش نقش حذف را با رویکردی زبان‎شناسانه به متن در سوره‎ی طه مشخص نماید. یافته‏های تحقیق با تکیه بر آمار حاکی از آن است که وحدت موضوع در سوره و بهره‏گیری زیاد از ارجاعات به وسیله‎ی ضمیر با بسامدی بالا در انسجام متن نقش مهمی دارند و باعث کاهش نقش پدیده‎ی حذف در سوره‏ی طه گردیده ‎است. نقش حذف در انسجام این سوره 3 درصد و نقش ضمیر 97 درصد بوده‏ است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Contrast between Ellipse and Pronouns as Components of Textual Coherence within Text-Analysis Approach: A Case Study of Prophet Musa's Story in Surah Taha

نویسندگان [English]

  • hossein bakhtiar nasrabadi 1
  • reza najafi 2
  • mohammad khaqani esfahani 3
1 teacher
2 iran isfahan arabic
3 university of esfahan
چکیده [English]

This study examined the contrast between ellipsis and pronouns as components of textual coherence in the Prophet Musa's story, taking this approach that texts are not only lexical structures consisting of sequences of sentences, but are also the result of reciprocal interaction between speakers (writers) and listeners (readers), which develop through text and by means of syntactic and semantic tools. These syntactic tools, both in terms of cohesion and coherence, play an important role in the formation of texts. Therefore, the present study investigates Surah Taha's text linguistics to determine the effect of pronouns and the unity of subject in reducing the role of ellipsis and hence the textual coherence of this surah. Because sentence linguistics cannot adequately explain ellipsis, the present study that takes a descriptive-analytical approach and relies on library documents, concerns itself with pronouns and references to determine the efficiency of pronouns in textual coherence and the reduction of the effect of ellipsis through a linguistic approach to the text of Surah Taha. The findings, which draw on statistical analyses, indicate that the unity of subject in this surah and the frequent use of pronouns for referencing play an important role in the coherence of the text of this surah and have marginalized the effect of ellipsis in this regard. Whereas the frequency of ellipsis was 3%, pronouns' frequency was found to be 97%.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • text linguistics
  • text analysis
  • coherence
  • function of pronouns
  • Surah Taha

مراجع

1)      إبن درید، ابوبکر محمد بن حسن(1987). جمهرة اللغة، تحقیق دکتر رمزی البعلبکی، چاپ اول، بیروت، دارالعلم للملایین.
2)      إبن جنی، ابوالفتح(بی تا). الخصائص. مجلد دوم، قاهره : دارالکتب المصریة.
3)      ابومکارم، علی(2008). الحذف والتقدیر فی النحو العربی، قاهره: دار غریب.
4)      بحیری، سعید حسن(1997). علم لغة النص: المفاهیم والاتجاهات. چاپ اول، قاهره، الشرکة المصریة العالمیة للنشر(لونجمان).
5)      جادالکریم، عبدالله(2006). الاختصار سمة العربیة، چاپ اول، قاهره: مکتبة الآداب.
6)      جرجانی، عبدالقاهر(1984). دلائل الاعجاز، قاهره: مکتبة الخانجی.
7)      جنابی، زهرا میری‏حمادی(2009). الاثرالدلالی لحذف‏الفعل فی‏القرآن الکریم. پایان‏نامه ارشد دانشگاه کوفه.
8)      حسان، تمام(1993). البیان فی روائع القرآن؛ دراسة لغویة و اسلوبیة للنص القرآنی. چاپ اول، قاهره: عالم الکتب.
9)      حموده، طاهر سلیمان(1999). ظاهرة الحذف فی الدرس اللغوی، اسکنریه: دارالجامعیة للنشر.
10)   خطابی، محمد(1991). لسانیات النص مدخل الی اننسجام الخطاب. بیروت: المرکز الثقافی العربی.
11)   الخطیب، عبدالکریم(1975). القرآن الکریم فی منطوقه و مفهومه مع دراسة تطبیقیة لقصتی آدم و یوسف. بیروت: دارالمعرفة.
12)   خلف الله، محمد احمد(1999). الفن القصصی فی القرآن الکریم. چاپ اول، بیروت: سنا للنشر.
13)   الزناد، الازهر(1993). نسیج النص: بحث فی ما یکون به الملفوظ نصاً. چاپ اول، بیروت: المرکز الثقافی العربی.
14)   سطوف، عروز(2010). بلاغة مقام‏القص القرآنی؛ سورة یوسف نموذجاً. پایان‏نامه ارشد، دانشگاه منتوری.
15)   سیبویه، ابی بشر عمربن عثمان قنبر(1988). الکتاب. تحقیق عبدالسلام هارون. چاپ  سوم، قاهره : مکتبه الخانجی.
16)   عبدالتواب، صلاح الدین(1995). الصورة الادبیة فی القرآن الکریم. چاپ اول، قاهره: الشرکة المصریه العالمیة للنشر.
17)   عبدالمطلب، محمد احمد(1994). البلاغة و الاسلوبیة. چاپ اول، قاهره: الشرکة العالمیه للنشر.
18)   عطیه، مختار(1997). الایجاز فی کلام العرب و نص الایجاز: دراسة بلاغیه. اسکندریه: دار المعرفه.
19)   عفیفی، احمد(1996). ظاهرة التخفیف فی النحو العربی. چاپ اول، قاهره: الدار المصریة اللبنانیة.
20)   عفیفی، احمد(2001). نحو النص. قاهرة :مکتبة زهراء الشرق.
21)   الغریسی، محمد(2014)، اللسانیات العربیة والاضمار. عالم الکتب الحدیث. إربد: اردن.
22)   قطب، سید(2002). التصویر الفنی فی القرآن الکریم. چاپ 16، قاهرة: دار الشروق.
23)   یوسف، ریاض(2010). ادبیة السرد القرآنی: مقاربة من منظور علم السرد. پایان نامه دکتری دانشگاه منتوری.
24)   عوض، یوسف نور(1994). نظریة النقد الادبی الحدیث. چاپ اول، قاهره: دار الامین.
 
25)  25.Baker,M.(1992). in other words: A course book on translation . London.
26)  Halliday, M.A, & Hassan, R(1976). Cohesion in english. London: longman.
27)   Solimando,C(2011). Ellipsis in the Arabic linguistics thinking.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار