واکاوی برساخت گفتمانی داستان حضرت سلیمان(ع) در سورۀ نمل با تکیه بر نشانه‌های معناساز مایکل هلیدی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه

2 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه

3 دانشجوی دکتری دانشگاه رازی/هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور

چکیده

بخشی از سورۀ نمل به روایت حکومت و قلمرو وسیع حضرت سلیمان می­پردازد که جن، انس، پرندگان و باد، همه تحت فرمان وی درآمدند. با توجه به اهمیت نظریات نوین در فهم بهتر متون، به روش توصیفی- تحلیلی، با تکیه بر سه فرانقش هلیدی به­عنوان نشانه­های معناساز در نظریه نقش­گرا به بررسی آیات مورد نظر پرداختیم. هدف از این پژوهش تحلیل برساخت گفتمانی این داستان قرآنی و آزمودن نظریه مذکور و قابلیت اعمال آن در حیطه داده­‌های قرآنی است. نتایج پژوهش نشان می­­دهد که در سطح اندیشگانی، فرآیند مادی پربسامد‌ترین فرآیند به­ کار رفته در متن است؛ در اکثر بندها، حضرت سلیمان (ع) نقش کنشگر را دارد که پایان دادن به گمراهی قوم سبأ را « هدف» قرار داده است. انتقال این مفاهیم از سوی حضرت سلیمان با استناد بر وجه خبری و الزامی محقق می­شود که قطعیت دیدگاه ایشان را نسبت به کسانی که در دستگاه حکومتش قرار دارند، نشان می­دهد. اکثر بندها با آغازگر مرکب ساختاری شروع می ­شوند که نقطه شروعی مناسب برای القای پیام بوده و بر پیوستگی متن کمک کرده است. اما در میان عناصر انسجام­بخش، عنصر ارجاع، تکرار، تضاد معنایی و ادات افزایشی از بسامد بالایی برخوردارند و تأثیر شگرفی در برجسته­سازی کلام شخصیت­ها و پیوستگی و گستردگی بندها ایفا کرده­اند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Exploring the Discourse Structure of Prophet Sulaiman's Story in the Surah An-Naml Based Signs in Michael on Meaning-Making Holliday's Theory

نویسندگان [English]

  • Touraj Zinivand 1
  • somayhe soalaty 2
  • shiva sadegy 3
2 Razi
3 RAZI
چکیده [English]

Part of the Qur'anic Surah An-Naml narrates the rule and the great realm of Prophet Solomon, who subdued the ginns and humans, birds and the wind. Considering the importance of modern theories in a better grasp of texts, in the present descriptive-analytical research, we studied the ayahs in question drawing on Halliday's three meta-functions as meaning-making signs in his functionalist theory.This study thus aimed to analyze the narrative structure of the Qur'anic story mentioned and to test the applicability of the aforementioned theory investigating Qur'anic data.The results show that at the ideational level, the material process is the most frequent process used in the text.In most clauses, Prophet Sulaiman (AS) has the role of actor whose "aim" is putting an end to the straying of the people of Sheba.The transfer of the concepts from Prophet Sulaiman is made possible based on indicative and imperative moods which indicate the certainty of his attitude toward those working under his reign. Most clauses begin with compound thematic structures that are starting points suitable for imparting the message and that have contributed to the cohesiveness of the text.Moreover, among the elements of cohesion, references, repetition, antonyms and additive conjunctions are of high frequency and have had a dramatic effect on highlighting the characters and the coherence and breadth of the clauses.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Holy Qur'an
  • Surah An-Naml
  • Prophet Sulaiman's story
  • discourse analysis
  • Halliday's theory
1- قرآن کریم.
2-  آقاگل­زاده، فردوس، (1392)، فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی، تهران: نشرعلمی.
3- احمد، نحلة، (2001م)، علم‏اللغة‏النظامی مدخل الى النظریةاللغویة عند هالیدای، ط2، الاسکندریة: ملتقى‏الفکر.
4- حق­شناس،علی­محمد، (1370)، مقالات ادبی زبان­شناختی، تهران: نیلوفر.
5- الخطابی، محمد، (2006)، لسانیات النص، ط2، دارالبیضاء: مرکز الثقافی العربی.
6- فاولر، راجر، (1381)، زبان­شناسی و نقد ادبی، (ترجمه مریم خوزران و حسین پاینده)، تهران: نشر نی.
7- ـــــــــ، ( 2012م)، النقد اللسانی، ترجمه: عفاف البطاینة. بیروت: اعداد المنظمة العربیة للترجمة .ط1.
8- فرج، حسام احمد، (2007م).  نظریة علم النص، قاهرة: مکتبة الآداب. ط1.
9- فتوحی، محمود، (1392)، سبک شناسی نظریه ها، رویکردها و روش ها، چاپ دوم، تهران: سخن.
10- مکارم شیرازی، ناصر (1353)، تفسیر نمونه، جلد15، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
11- مهاجر، مهران و نبوی، محمد، (1376)، به سوی زبانشناسی شعر: رهیافتی نقش­گرا، تهران: نشر مرکز.
12- یارمحمدی، لطف­الله(1383)، گفتمان­شناسی رایج و انتقادی، چاپ اول، تهران: هرمس.
13- احمدزاده، سیدمصطفی، (1387)، تفسیر زبان­شناختی سوره عصر، مطالعات اسلامی علوم قرآن و حدیث، سال4، ش81، صص11-35.
14- بلحوت،شریفة، (2011)، مفهوم الاتساق مایکل هالیدای و رقیة حسن، مجلة خطاب، عدد9، صص210-227.
15- سعدیه، نعیمه، (2014)، عود الضمیر بین اللسانیات الحدیثه و النحوالعربی، استراتیجیة الاحاله، کلیه الاداب و اللغات، جامعه محمد خیضر- بسکرة.
16- صالحی، فاطمه، (1386)، علم معانی و دستور نقش­گرای هلیدی، کتاب ماه ادبیات، ش8، پیاپی122، صص32-41.
17- مهاجر، مهران و نبوی، محمد، (1376)، از زبان تاشعر:درآمدی بر زبان­شناسی سازگانی نقش­گرا و کاربرد آن در خوانش شعر، مجموعه مقالات کنفرانس زبانشناسی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی و پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، صص69-81.
18- Halliday. M.A.K. (1985). An Introduction to Functional Grammar. London: Edward Amold..
19- Halliday. M.A.K.(1994) .Systemic theory . In Asher.R.E.(ed).
20- Halliday. M.A.K. and Martthiesse Christian M.L.M (2004). An Lntroduction to Functional Grammar. London: ARNOLD a member of the Hodder Headline Group.
21- Sampson, G.(2004). Schhool of Linguistics. London: Hutchinson.