تحلیل غزلی از مولوی بر مبنای رویکرد بینامتنی به قرآن

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار ادبیات فارسی دانشگاه گلستان

چکیده

 هر متنی با متون پیش از خود رابطه دارد و با آنها گفتگو می‌کند، و معنا در بافتی بینامتنی با ارجاع از متنی به متن دیگر شکل می‌گیرد. غزلیات شمس که حاصل مکاشفات و تجربه‌های معنوی مولوی است به شخصیت‌های قرآنی نیز می‌پردازد. مولوی ماجراهای پیامبران در قرآن را تنها رویدادی از آنِ گذشته نمی‌داند و معتقد است آن وقایع در سطحی دیگر برای کسانی که تشبه به احوال آنان دارند، روی می‌دهد. مولوی در غزلی که در این مقاله بررسی می‌شود، وقایع پیش آمده بر حضرت آدم را به گونه‌ای بیان می‌کند که می‌توان آن را زبان حال آدم دانست، یا گزارش تجربه راوی از آن ماجرا.
بر اساس نتایج این تحقیق، نسبت دو متن (قرآن و غزل مورد نظر) با یکدیگر نسبت میان مستعارله و مستعارمنه در استعاره فرض شده است، مستعارمنه یا بر‌ مبنای اصطلاحات بینامتنی (زَبَرمتن)، متن غزل است و آیات قرآن با توجه به قراین، مستعارله یا بر مبنای اصطلاحات بینامتنی «زبر متن» در نظر گرفته شده است و آنگاه متن غزل با توجه به آیات، تفسیر و تحلیل شده است. از آنجا که زاویه دید این غزل اول شخص است راوی به احساسات و عواطف خود یا آدم نیز در شعر پرداخته است. سیر روایت این غزل بر مبنای محور عمودی با آیات مربوط به آدم در سوره بقره انطباق دارد، به گونه‌ای که علاوه بر موضوع اصلی، موضوع فرعی آن دو نیز به هم شباهت دارد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An analysis of Movali’s sonnet with a Quranic intertextual perspective

نویسنده [English]

  • Homayoun Jamshidian
چکیده [English]

Intertextuality refers to far more than the influences of texts on each other. A text has a multidimensional relationship with a variety of writings and the meaning arises in a context associated with the intertextuality. Molavi’s sonnets, the revelation and mystical experiences, reflect the history of Quranic characters. In these poems, the events are repeated for another person.  These stories are not so unique that happened in the past only. Quranic characters perform various rules in Molavi’s sonnets. In poem that is reviewed in this article, events that happened to Adam have been reported as an experienced as human being. This research shows that the connection between this poem and Quran is as metaphoric relation. It means that a word or phrase literally denotes an object or idea for an analogical relation. The first-person perspective of the narrator in reflects the writer’s emotional feeling and the narrative poem based on the vertical axis complies with the verses about Adam in Quran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • intertextuality
  • Quran
  • Molavi’s sonnets