نشانه‌شناسی لایه‌ای رمزگان های سورة مبارکة «المَسَد» از منظر رولان بارت

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خوارزمی

2 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

نشانه‌شناسی لایه‌ای به مثابة دیدگاهی نظری که زمینه‌ساز نوعی نشانه‌شناسی کاربردی است، با تکیه بر مبانی نظری خود همچون بررسی روابط هم‌نشینی، رمزگان­ها و نیز بینامتنی، زمینه را برای تحلیل گستردة متونی چون قرآن که در بستر رابطة تعاملی و چند سویه میان نظام‌های نشانه‌ای و لایه‌های متنی هستند، فراهم می‌کند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر علم نشانه­شناسی لایه­ای، به تحلیل رمزگان­های سورة مسد پرداخته تا ضمن مشخص کردن معانی ضمنی آن‌ها، کثرت دلالت لایه‌های معنایی را از روابط هم‌نشینی و بینامتنی با آن‌ها آشکار سازد. رهیافت مقاله چنین بوده که رمزگان­های کنشی، عملکردهای این شخصیت‌ها را که به ذلت و آتش انجامیده است، نشان می­دهند؛ عملکردهایی که به واسطة تنها رمزگان هرمنوتیکی-معمایی سوره که به زن ابولهب اشاره دارد، شکل‌گرفته‌اند. بقیة رمزگان­ها همچون رمزگان­های فرهنگی بر سند تاریخی این مسأله، و رمزگان­های معنا­بنی بر صفت جهنمی و ذلت آن دو و رمزگان نمادین بر نقش و تأثیر متقابل روابط همسری دلالت می‌کنند که با نقش تکمیلی و شفاف ساز خود، بر ترجیح ندادن رابطه بر ضابطه، ناکارآمدی و خسران ابدی مبارزان علیه راه حقیقت و بی‌فایده بودن ثروت و قدرت در مقابل قهر خداوندی تأکید دارند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Codes of Surah Al-Masad from the Perspective of Roland Barthes's Layered-Semiotics

نویسندگان [English]

  • Ali Pirani Shaal 1
  • Niloofar Zarivand 2
1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Kharazmi University; Email: pirani@khu.ac.ir
2 Corresponding Author: PhD Student of Arabic Language and Literature, Kharazmi University; Email: Niloofar.mehr@yahoo.com
چکیده [English]

 
  
 
 
Layered semiotics as a theoretical perspective that underlies a kind of applied semiotics, by relying on its theoretical foundations such as the study of syntagmatic relations, codes, and intertextuality, provides the basis for extensive analysis of texts such as the Qur’an that are within the context of interactive and multidimensional relationships between sign systems. Drawing on the science of layered semiotics, this descriptive-analytical research analyzed the codes of Surah Al-Masad in order to determine their implicit meanings and reveal the multiplicity of meanings of the semantic layers from their syntagmatic and intertextual relations with them. The research came to the following findings. The action codes show the actions of these characters, which has led to humiliation and fire. The actions are shaped by the only hermeneutic-enigmatic code of the surah that refers to Abū Lahab's wife. Other codes, such as cultural codes, indicate the historical document of this event, and semantic codes signify the attributes of hell-dwellers and their humiliation, while symbolic codes point to the role and interaction of marital relations that with their complementary and illuminating role emphasize not preferring the personal relationships to the rules, inefficiency and eternal losses of the fighters against the path of the truth and the uselessness of wealth and power against the wrath of God
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • layered semiotics
  • codes
  • syntagmatic relations
  • intertextuality

مراجع

  1. آلن، گراهام (1385)، رولان بارت، ترجمة پیام یزدان جو، تهران: مرکز.
  2. ایگلتون، تری (1380)، نظریة ادبی، ترجمة عباس مخبر، ویراست دوم، تهران: مرکز.
  3. چندلر، دانیل (1387)، مبانی نشانه‌شناسی، ترجمة مهدی پارسا، چاپ دوم، تهران: سورة مهر.
  4. دینه سن، آنه ماری (1380)، درآمدی بر نشانه‌شناسی، ترجمة مظفر قهرمان، چاپ اول، آبادان: پرسش.
  5. سجودی، فرزان (1387)، نشانه‌شناسی کاربردی، چاپ اول، تهران: نشر علم.
  6. سجودی، فرزان (1388ش)، نشانه شناسی؛ نظریه و عمل، تهران: نشر علم.
  7. سیبیاک، تامس آلبرت (1391)، نشانه‌ها؛ درآمدی بر نشانه‌شناسی، ترجمة محسن نوبخت، تهران: نشر علمی.
  8. قرشی بنابی، علی اکبر (1371 ش)، قاموس قرآن، چاپ ششم، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  9. کالر، جاناتان (1388)، در جستجوی نشانه‌ها؛ نشانه‌شناسی، ادبیات، واسازی، ترجمة لیلا صادقی و تینا امراللهی، چاپ اول، تهران: علم.
  10. گیرو، پی یر (1380)، نشانه‌شناسی، ترجمة محمد نبوی، چاپ اول، تهران: آگه.
  11. مدرّسی، فاطمه (1387)، از واج تا جمله؛ فرهنگ زبانشناسی-دستوری، چاپ دوم، تهران: چاپار.
  12. مکاریک، ایرنا ریما (1393)، دانش­نامة نظریه­های ادبی معاصر، ترجمة مهراج مهاجر و محمد نبوی، چاپ پنجم، تهران: آگه.
  13. پیرس، چارلز سندرز (1381)، «منطق به مثابة نشانه شناسی: نظریة نشانه­ها»، مترجم: فرزان سجودی، زیبا شناخت، شمارة 6، صص 51-63.
  14. ذوالفقاری، محسن و قنبریان شیاده، سکینه (1397)، «خوانش نشانه­شناسی لایه­ای در فرآیند معنایی منظومة خسرو و شیرین نظامی»، متن شناسی ادب فارسی، سال 10، شمارة اول (پیاپی37)، صص 49-62.
  15. صفیئی، کامبیز و سلامی، مسعود. (1390)، «توضیح و معرفی رمزگان پنچ گانة رولان بارت با نمونة عملی از نمایشنامة فیزیکدان­ها اثر فریدریش دورنمات»، مطالعات نقد ادبی، شماره 24-25، صص 199-221.
  16. محققیان، زهرا (1393)، «نشانه‌شناسی لایه‌ای آیات قرآن کریم با توجه به روابط درون‌متنی و بینامتنی»، فصلنامة قرآن شناخت، سال هفتم، شمارة اول، پیاپی 13، صص 27-46.
  17. محمدی حسن‌آبادی، فیروزه (1393)، «رویکرد نشانه شناختی به مفهوم رنگ و کاربست آن در قرآن کریم»، دو فصلنامة علمی پژوهشی «پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن»، سال سوم، شمارة اول، پیاپی 5، صص 77-92.
  18. قرآن کریم
  19. نهج البلاغه (1384)، ترجمة علامه جعفری، الطبعة الأولی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  20. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414 ق)، لسان العرب، محقق: جمال‌الدین میردامادی، الطبعة الثالثة، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
  21. بیضاوی، عبد الله بن عمر (1418 ق)، أنوار التنزیل وأسرار التأویل (تفسیر البیضاوی)، الطبعة الأولی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  22. طباطبایی، محمد حسین (1390 ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، الطبعة الثانیة، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  23. طبری، محمد بن جریر (1412 ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر الطبری)، الطبعة الأولی، بیروت: دار المعرفه.
  24. طبرسی، فضل بن حسن (1372 ش)، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، مصحح: فضل‌الله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، الطبعة الثالثة، تهران: ناصرخسرو.
  25. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1415 ق)، تفسیر الصافی، المقدمة والتصحیح: حسین اعلمی، الطبعة الثانیة، تهران: مکتبة الصدر.
  26. قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا (1368 ش)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب‏، محقق: حسین درگاهی، چاپ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
  27. مقاتل بن سلیمان (1423 ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، الطبعة الأولی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  28. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1403 ق)، بحار الأنوار، الطبعة الثانیة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  29. محلی، محمد بن أحمد (1416 ق)، تفسیر الجلالین، الطبعة الأولی، بیروت: مؤسسة النور للمطبوعات.

30. Barthes, R. (1974). S/Z, Translated by Richard Miller, Hill & Wang: Blackwell.

31. Cuddon, J.A. (2013). a dictionary of literary terms and literary theory, revised by M.A. Habib, 5th edition, UK: Wiley-Blackwell.

32. Hawkes, T. (2003). Structuralism and Semiotics, 2th edition, London & New York: Rutledge

 

33. Bowman, P.J. (2000). Theodor Fontane`s Ce`cile An Allegory of Reading, German Life and Letters 53: 1 Jannuary, 17-36.

 

 

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار