تحلیل و بررسی مبانی رویکرد ادبی در تفاسیر تنزیلی تحلیل و بررسی مبانی رویکرد ادبی در تفاسیر تنزیلی با تأکید بر تفسیر بیان المعانی ملاحویش آل غازی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه ادبیات عرب دانشگاه مذاهب اسلامی

2 فارغ التحصیل دکتری علوم قران و حدیث

چکیده

 
 بیان‏ المعانی نخستین تفسیر تنزیلی است که در آن تمامی سوره‌های قرآن کریم را با الهام از مصحف امام علی(ع) و تکیه بر سیاق و نظم آیات و توجه به مقتضیات زمان نزول، از منظری تاریخی و بر اساس ترتیب نزول مورد بررسی قرار داده است. او بهترین روش تفسیری را روشی می‌داند که در بستر عصر نزول قرآن و بر اساس ترتیب نزول آن باشد. از آنجا که قرآن کریم به زبان عربی نازل شده، درک و فهم و تفسیر آن، آشنایی با علوم ادبی را می‌طلبد؛ ملاحویش رجوع به علوم ادبی را برای درک و فهم و تفسیر آیات، ضروری دانسته و از ادبیات عرب به شکل وسیعی استفاده کرده است. رویکرد خاص مفسر نسبت به علوم ادبی و مبانی و شیوه‌های نقد و تحلیل آن‌ها، موضوعی است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. استناد به آیات قران به‌عنوان منبع اصیل ادبی و استفاده از سیاق آیات، استناد به روایات تفسیری صحیح، ترجیح سیاق بر روایات، استفاده از عرف عرب، استناد به اشعار عرب، توجه به فضای عصر نزول، تکیه بر مستندات تاریخی و استفاده ابزاری از علوم ادبی در فهم قران، برخی از مبانی رویکرد ادبی این مفسر می‌باشند.
کلیدواژه­ ها: روش تفسیر تنزیلی، رویکرد ادبی، ملاحویش آل غازی، تفسیر بیان‏المعانی علی حسب ترتیب‏ النزول، علوم ادبی.





 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Foundations of the Literary Approach in Revelational Exegeses Emphasizing Bayan-al-Ma'ani by Molla Hoveish A'al Ghazi

نویسندگان [English]

  • .nasim .arabi 1
  • mohammad farogh ashkar tizabi 2
2 phd
چکیده [English]

 

Bayan-al-Ma'ani is the first revelational exegesis in which, inspired by Mushaf of Imam 'Ali and relying on the register and order of ayahs respecting the circumstances of the revelation time, all Qur'anic Surahs were studied from a historical perspective, and according to their revelation order. To the author of this exegesis, Molla Hoveish A'al Ghazi, the best exegetic method is the one that is in the context of the revelation era of the Qur'an and based on a descending order. As the Holy Qur'an is revealed in Arabic, Arabic literature is required to understand and interpret the Qur'anic ayahs. Molla Hoveish deems it necessary to refer to literary sciences to understand and interpret ayahs, and has used Arabic literature widely. His specific approach to literary sciences as well as the principles and methods of reviewing and analyzing them is the topic studied in this paper. Some of the principles of Molla Hoveish's literary approach are: citing Qur'anic ayahs as a genuine literary source and using the register of ayahs, citing correct exegetic narrations, preferring register to narrations, using the Arab custom, citing Arabic poetry, paying attention to the circumstances of the revelation era, relying on historical evidence, utilizing literary sciences in apprehending the Qur'an and not putting them as the main purpose of interpretation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • revelational exegesis
  • literary approach
  • Molla Hoveish A'al Ghazi
  • Bayan-al-Ma'ani
  • literary sciences
 
قرآن کریم
آل غازی عانی، عبدالقادر ملاحویش (1382ق)، بیان‌المعانی علی حسب ترتیب‌النزول، دمشق: مطبعه الترقی.
آلوسى، محمود(1408ق)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دارالفکر.
ابوحیان اندلسى، محمد(1412ق)، البحرالمحیط فى التفسیر، بیروت: دار الفکر.
استرآبادى، محمد امین (بى‏تا)، الفوائد المدنیّة، بیروت: دارالنشر لاهل البیت(ع).
بحرانى، سید هاشم‏ (1416ق)،‏ البرهان فى تفسیر القرآن،‏ تهران:‏ بنیاد بعثت‏.
بخاری، محمد بن اسماعیل (1411ق)، ‌صحیح البخاری، بیروت: دارالفکر.
بروجردى، سیدحسین (1416ق‏)، ‏تفسیرالصراط المستقیم‏، قم: مؤسسه انصاریان.
جعفری، حجّت (1389ش)، «کتاب‌شناسی موضوعی تفسیر بر اساس ترتیب نزول»، پژوهش‌های قرآنی، سال شانزدهم، شماره 62.
جلالى نائینى، محمدرضا (1365ش)، تاریخ جمع قرآن کریم، تهران: نشر نقره.
چلبى، مصطفى (حاجى خلیفه) (1413ق)، کشف الظنّون عن اسامى الکتب والفنون، بیروت: دار الکتب العلمیة.
خرمشاهی، بهاءالدین (1377ش)، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران: دوستان.
داورپناه، ابوالفضل (1375 ش‏)، انوار العرفان فى تفسیر القرآن‏، تهران: انتشارات صدر.
درویش، محى الدین (1415ق)، اعراب القرآن الکریم و بیانه، بیروت: دارکثیر.
راغب اصفهانى، حسین (1392م)، المفردات فى غریب القرآن، بیروت: مطبعة التقدیم العربى.
زجاج‏، ابراهیم بن سرى(1988م)، معانى القرآن و اعرابه، بیروت: چاپ عبد الجلیل عبده شلبى.
زرقانی، محمدعبدالعظیم (1373ق)، مناهل العرفان فی علوم القران، قاهره: بینا.
زرکشى، محمد (1410ق)، البرهان فى علوم القرآن، تحقیق مرعشى و دیگران، بیروت: دارالمعرفة.
زغلول، محمد حمد (2004م)، التفسیر بالرأی، دمشق: مکتبة فارابى‏.
 زمخشری، محمود(1416ق)، الکشاف عن حقائق الغوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
سیوطى، جلال الدین(1414ق)، الاتقان فى علوم قرآن، بیروت: دارابن کثیر.
سیوطى، جلال الدین‏عبدالرحمان (1404ق)، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى‏.
شاکر، محمدکاظم (1382ش)، مبانی و روش‌های تفسیر، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
شرتونى، رشید (1372ش)، مبادئ العربیه، تهران: اساطیر.
شریف المرتضى، على بن الحسین (2000م)، الآیات الناسخة و المنسوخة، بیروت: موسسة البلاغ‏.
صغیر، محمدحسین علی (1420ق)، تاریخ القرآن، بیروت: دارالمورخ العربی.
طباطبایى، سید محمدحسین (1393ق)، المیزان فى تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمى للمطبوعات.
طبرسی، فضل بن حسن (1415ق)، ‌مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.
عوّاد، کورکیس (1969م)، معجم المؤلّفین العراقین فی القرنین التاسع عشر والعشرین، بیروت: مطبعه الارشاد.
غلایینى، مصطفى (1378ق)، جامع الدروس العربیه، بیروت: المکتبة المصریه.
فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
کحاله، عمررضا (1414ق)، معجم المؤلّفین، تراجم المصنفی الکتب العربیه، بیروت: مؤسسه الرساله.
گلدزیهر، اگناس (1378 ق)، العقیده و الشریعه فی الاسلام، مصر: دارالکتب الحدیثه.
مجلسى، محمد باقر (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
معرفت ، محمد هادی (1415 ق)، التفسیر و المفسّرون فی ثوبه القشیب، مشهد: الجامعه الرضویه للعلوم الاسلامیه.
مصلائی‏پور، عباس (1387ش)، «تحلیل و بررسی روش تفسیری عبدالقادر ملاحویش آل غازی»، تحقیقات علوم قران و حدیث، سال پنجم، شماره10.
نکونام، جعفر(1380ش)، درآمدی بر تاریخ‌گذاری قرآن، تهران: نشر هستی نما.