بررسی زیبایی شناسی جزء 30 قرآن کریم بر اساس نظریه نظم عبد القاهر جرجانی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک

چکیده

 
    نظریه نظم از نظریات بنیادین بلاغی است که از دو کتاب ارزشمند عبدالقاهر جرجانی؛ دلائل الاعجاز و اسرار البلاغه بر آمده است  مؤلفه های معنا شناسی تأمل برانگیزی با تکیه بر این نظریه در زمینه های علوم قرآنی و ادبیات و شعر پدیدار گشته است. این جستار می‌کوشد به پرسش‌هایی نظیر: جرجانی چگونه توانسته با پیوند میان لفظ و معنا و تاکید ویژه بر ساختار درونی کلام چنین نظریه ای را در این گستره مطرح سازد؟ریشه های اصلی این نظریه را در کجا می‌توان جستجو کرد؟ و این نظریه چه تاثیری بر دیدگاه زبان شناسان جدید بر جای نهاده است؟باسخ دهد.
دراین جستار پس از بررسی زیبایی شناسی و ابعاد و موضوعات وابسته به آن ، ارتباط زیبایی شناسی قرآن کریم در مقوله های اعجاز آن با نظریه نظم مورد بحث و کنکاش قرار خواهد گرفت و آیاتی از سوره های جزء 30 در بافت و ساختار بیانی طبق این نظریه مورد واکاوی قرار می گیرد. در ادامه زیبایی شناسی قرآنی ابعاد آوایی، موضوعی، محتوایی موسیقی و غیره بر پایه دیدگاه جرجانی مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. از آن جایی که جرجانی رویکردهای اساسی عناصر مذکور را تنها در بافت و سیاق درونی کلام کارآمد می داند نه در مؤلفه های روساخت بلاغی، بنابراین زیبایی آیات  جزء 30 بر اساس این نظریه از  بافت کلامی و تناسب سیاق چینش حروف و کلمات حاصل می گردد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Aesthetic Review of Juz' 30 of the Holy Qur'an based on Abdolghaher Jorjani's Theory

نویسنده [English]

  • hossein goli
چکیده [English]

 
 
 
Construction theory is a fundamental theory in rhetoric, emerging from two invaluable books by Abdolghader Jorjani, namely, Dalāʾil al-Iʿjāz and Asrarul Balagha. This theory has produced thought-provoking semantic elements in Qur'anic sciences, literature and poetry.  The present study tried to answer questions such as the following ones: How Jorjani could through establishing coherence between words and meanings and his special emphasis on the inner structure of discourse introduce such a theory? Where can we trace the main origins of this theory? What influence has this theory had on modern linguists' views? This study, after taking a look at aesthetics and its associated themes, explored the correlation between Qur’anic aesthetics concerning its miracles with the theory of construction, and analyzed ayahs from Juz' 30 in their co-text and expression structure, based on this theory. Then, Qur'anic aesthetics in categories of phonetic, thematic, content, rhythmic aspects, were evaluated on the basis of the same theory. Because Jorjani holds that the basic approaches of the aforementioned elements are only effective in the co-text and the internal register of discourse, not in components of rhetoric surface structure, the result is the demonstration of the beauty of ayahs based on this theory in terms of co-text and the coordination in the arrangement of letters and words.
 
 


 

کلیدواژه‌ها [English]

  • aesthetics
  • Juz' 30 of the Holy Qur'an
  • theory of construction
  • Abdolghader Jorjani
اشرف زاده ، رضا. (1384). کندکاوی زیبایی شناسانه درمورد جناس. فصلنامه تخصصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد. بهار 1384، شماره 5.
ایازی، محمد علی. (1383). قرآن اثری جاودان. تهران: کتاب مبین.
بحری، نواره.(2010). نظریه الانسجام الصوتی واثرها فی بنا الشعر. (دراسه تطبیقیه فی قصیده " الموت والاضطرار للمتنبی ". رساله دکتری جامعه الحاج لخضر باتنه.
التفتازانی، سعدالدین.(1434). شرح‏المختصر. چاپ اول. تحقیق الدکتور عبدالحمید هندوای، قم: مکتبه پارسا.
جوهری، اسماعیل بن حماد. (1984). الصحاح. بیروت: دار العلم للملایین.
الجرجانی، عبدالقاهر (2001). اسرارالبلاغة، محقق محمد الفاضلی، چاپ سوم، بیروت: المکتبة العصریه للطباعـة و النشر،
الجرجانی، عبدالقاهر. (2004). دلائل الاعجاز، تحقیق محمود محمدشاکر، الطبعةالخامسه. قاهره: مکتبةالخانجی.
حمره العین. خیریه، (2001). شعریه  الانزیاح، ط1، اردن: موسسه حماده.
حسینی، ابوالقاسم. (1377).مبانی هنری قصه های قرآن. چاپ اول، قم: انتشارات پارسیان.
الدرویش، محی الدین.(1992). اعراب القرآن الکریم وبیانه. جلد8. ط 3، حمص: دار الارشاد.
زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله. (1957).البرهان فی علوم القرآن، تحقیق محمود ابوالفضل ابراهیم. قاهره: دارالتراث.
...................................(794ق).البرهان .................،بیروت: دارالمعرفه.
شمیسا، سیروس. (1386). کلیات سبک شناسی. تهران: میترا.
شفیعی کدکنی، محمد رضا.(1386). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
طباطبایی، محمد حسین.(1417).المیزان فی التفسیر القرآن. جلد1، قم: دفتر الانتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
 ........................(1394ق). ...................... جلد 19، بیروت : الموسسه العلمی للمطبوعات.
عرفه، عبدالعزیزعبدالمعطی. (1985). قضیه الاعجاز القرآنی واثرها فی تدوین البلاغه العربیه. بیروت: عالم الکتب.
عبدالحمید، شاکر.(2001). الدراسه فی سیکلوجیه" التذوق الفنی". چاپ اول، کویت: عالم المعرفه.
فهیمی فر، اصغر. (1383). خاستگاه هنر در دین" نظریه های فلسفی شهید مطهری در باب هنر". مجله زیبا شناخت نیمه دوم 1383، شماره 11.
قاسمی، حمید محمد. ( 1387). جلوه هایی از هنر تصویر آفرینی  در قرآن. تهران: شرکت انتشارات علمی- فرهنگی.
کاسیرر، ارنست. (1922/1370). فلسفه  روشنگری. ترجمه یدالله موقن،1370. تهران: نیلوفر.
مشرف، مریم. (1386). نظم  وساختار در نظریه  بلاغت جرجانی. پژوهشنامه علوم انسانی، تابستان 1386، شماره 53.
منقور،عبدالجلیل .(2011).علمالدلالةوأصولهومباحثهفیالتراثالعربی. قاهره: دار الکتب الحدیث.
معرفت، محمد هادی. (1417).التمهید فی علوم القرآن. قم: موسسه نشر اسلامی.
نوروزی،علی. (1390). واکاوی نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی. نامه نقد. به کوشش محمود فتوحی، تهران: خانه کتاب.
 
Quintilian, Marcus fabius. (1920). Institution oratoria, Tr.H.E. butler, lobe classical library, Cambridge: Harvard university press.
Roberts, Rhys. (1910). Dionysius of Halicarnassus. On literary composition. Tr. Macmillan and co. LTD.