شخصیت‌پردازی در‌ داستان یوسف؛بررسی تطبیقی در قرآن و عهد قدیم

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

چکیده

 
ایجاد شخصیت داستانی و پرورش آن در قالب یک داستان را شخصیت پردازی می­گویند. یکی از داستان‌هایی که قرآن کریم و عهد قدیم هر دو توجه بسیار ویژه‏ای به آن نشان داده‌اند، داستان یوسف(ع) است. قرآن کریم و عهد قدیم هرکدام به شیوه ای خاص و در جهت اهدافی که داشته‌اند به شخصیت پردازی داستان یوسف پرداخته‌اند. قرآن کریم از شخصیت‌ها در جهت نمایش حوادث و در نتیجه، در جهت محقق ساختن اهداف دینی داستان که همان هدایت انسان­هاست، بهره برده است؛ در صورتی که عهد قدیم از حوادث و داستان در جهت ارائه‌ی شخصیت‌های مد نظر خود بهره برده و در نهایت به یک کتاب کاملاً تاریخی در جهت تعیین هویت قوم یهود بدل گشته است. قرآن کریم از حوادث تاریخی به عنوان یک ابزار در جهت رسیدن به هدفی خاص استفاده کرده است؛ حال آنکه در عهد قدیم، تاریخ­نویسی خود، هدف بوده است. داستان یوسف در قرآن یک شخصیت اصلی دارد که در انتهای داستان از شخصیت اصلی می گذرد و تبدیل به شخصیت آرمانی می شود؛ ولی عهد قدیم دارای چند شخصیت اصلی می باشد. در پژوهش حاضر، روش گردآوری مطالب، روش کتابخانه­ای می­باشد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Characterization in the Story of Yusuf in the Qur'an and the Old Testament: A Comparative Study

نویسندگان [English]

  • Abbas Ashrafi 1
  • Farzad Dehghani 2
چکیده [English]

 
The creation of fictional characters and their development in the form of stories is called characterization. One of the stories that both the Holy Qur'an and the Old Testament have paid special attention to is the story of Yusuf (UHBP). The Holy Qur'an and the Old Testament each have characterized Yusuf in their own ways and in pursuit of their goals. The Holy Qur'an uses characters for the presentation of events and, consequently, for the realization of the story's religious goal, i.e., the guidance of humans. In contrast, the Old Testament uses stories and events for the presentation of its intended characters, which is why it has turned into a completely historical book for the identification of the Jews. The Holy Qur'an uses historical events as a means to achieve a particular purpose, whereas in the Old Testament historiography was considered as a goal in and of itself. The Qur'anic story of Yusuf has a main character who at the end surpasses being merely the main character and becomes an idealistic character, whereas the Old Testament has several main characters. The present study used a variety of data collection methods, including library research, database citation, and document analysis. Data analysis used a descriptive-analytical procedure.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Characterization
  • story
  • Yusuf
  • Guidance
  • the Holy Qur'an
  • Old Testament
  1.    1.     قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
  2.    2.     آیت اللهی، سید حبیب اللّه، (1386)، محمد علی خبری، محمود طاووسی و سید حبیب اللّه لزگی، تحلیل عناصر داستانی قصه حضرت یوسف (ع) در قرآن کریم، پژوهش­های زبان و ادبیات فارسی، شماره هشتم، بهار و تابستان ، صفحات 1-20.
  3.    3.     إبراهیم حسن، أحمد عطا،(2007م.) البناء الفنی فی القصه القرانیّه، دارغریب للطباعه و النشر و التوزیع شرکه ذات مسئولیه محدوده.
  4.    4.     احمد الرّاغب، عبدالسّلام،(1387ش) کارکرد تصویر هنری در قرآن، ترجمه: دکتر سیّد حسین سیّدی، تهران، انتشارات سخن.
  5.    5.     اشرفی، عباس، (1390ش)، مقایسه قصص در قرآن و عهدین، شرکت چاپ و نشر بین الملل ،
  6.    6.     ایبرمز، ام. اچ و هرفم، جفری،(1387ش) فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، مترجم: سعید سبزیان، تهران، رهنما.
  7.    7.     ملبوبی، محمد تقی،(1376). تحلیلی نو از قصص قرآنی، مؤسسه انتشارات امیر کبیر.
  8.    8.     پروینی، خلیل و یحیی امینی، عناصر ادبی و هنری در داستان یوسف (ع) از نگاه سید قطب، ویژه ادبیات دینی،شماره اول، صفحات 13-34.
  9.    9.     تیواری، کدارنات،(1381ش)، دین شناسی تطبیقی، ترجمه: مرضیه (لوئیز) شنکایی، تهران، سمت.
  10. جعفری پارسا، عبدالعظیم و جعفری پارسا، مژگان،(1389)،  فرهنگ واژگان ادبی، تهران، رهنما.
  11. حسینی، محمد،(13854ش)، ریخت‏شناسی قصه‌های قرآن (بازخوانش دوازده قصه قرآنی)، ققنوس.
  12. حبیبی، علی اصغر، مجتبی بهروزی و ابراهیم خلیفه،(1391)، واکاوی مؤلفه­های روایی داستانهای قرآن کریم، پژوهشهای میان رشته­ای قرآن کریم، سال دوم، شماره دوم،شماره پیاپی 5، تابستان و پاییز ، صفحات 37-50.
  13. خزائل، حسن،(1384ش)، فرهنگ ادبیات جهان، تهران، کلبه.
  14. خلف اللّه، محمد احمد،(1965م.)،  الفن القصصی فی القرآن الکریم، قاهره، مکتبه الأنجلو المصریّه.
  15. خوش­منش، ابوالفضل و محمدی انویق، مجتبی، «بایدها و نبایدهای گفتار از دیدگاه قرآن کریم»، مجله آموزه­های قرآنی، شماره 19.
  16. داد، سیما،(1385ش)،  فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران، مروارید.
  17. زمخشری، محمود،(1407م.)،  الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی.
  18. سید قطب، التصویر الفنی فی القرآن، بی­جا، مکتبة القرآن، بی­تا.
  19. سیوطی، جلال الدین،(1421ق.)،  الإتقان فی علوم القرآن، بیروت، دار الکتاب العربی.
  20. سیوطی، جلال الدین،1404ق.)،  الدر المنثور، قم، کتابخانه آیة الله مرعشى نجفی.
  21. شحرور، محمّد، (2010م.)،  القصص‏القرآنی، دارالساقی بالاشتراک مع مؤسسه الدراسات‏الفکریه المعاصره.
  22. طباطبایی، سید محمدحسین،(1417ق.)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه.
  23. طبرسی، فضل بن حسن،(1372ش.)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو.
  24. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی­تا.
  25. عبداللهیان، حمید، داستان و شخصیت پردازی در داستان،(1381)، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تهران، صص 409-452.
  26. همو، حمید؛ (1378)، کارنامة نثر معاصر، چاپ اول، تهران، پایا.
  27. فیض کاشانی، ملامحسن،(1415ق.) تفسیر الصافی، تهران، انتشارات المصدر.
  28. فروردین، عزیزه،(1383)،  زیباشناسی هنری در داستان­هی قرآن، قم: مرکز پژوهش­های اسلامی صدا و سیما.
  29. قرائتی، محسن،(1383)،  تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگى درس‌هایی از قرآن.
  30. قرشی، علی اکبر،(1377ش.)، احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت.
  31. کتاب مقدّس (عهد عتیق و عهد جدید)، ویلیام گلن-هنری مرتن، ترجمه: فاضل خان همدانی، انتشارات اساطیر، 1388م.
  32. کلباسی اشتری، حسین،(1384)،  مدخلی بر تبار شناسی کتاب مقدس، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سازمان انتشارات .
  33. گنابادی، سلطان محمد،(1408ق.)،  تفسیر بیان السعاده فی مقامات العباده ، بیروت : مؤسسه الأعلمی للمطبوعات ، چاپ دوم .
  34. المحافی، أحمد عمران،(1416ق.)، القرآن و المسیحیه فی المیزان، بیروت-لبنان :الدارالإسلامیه .
  35. معرفت ، محمد هادی،(1423ق.)،  شبهات و ردود حول القرآن‏، قم‏: موسسه التمهید.
  36. میرصادقی، جمال و میرصادقی، میمنت،(1377)، واژه نامه هنر داستان نویسی، تهران، کتاب مهناز.
  37. Baldick, Chris,(2001) The Concise Oxford Dictionary of Literary Terms, Oxford University Press, New York.
  38. Childs, Peter & Fowler, Roger,(2006) The Routledge Dictionary of Literary Terms, Taylor & Francis.
  39. Quinn, Edward,(2006) A Dictionary of Literary and Thematic Terms, Facts On File, New York.