بررسی جنبه های زیبایی شناختی آیات قرآن در دره نادره

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

ـ استادیار گروه ادبیات و زبان فارسی دانشگاه اراک

چکیده

دُرّه نادره تألیف میرزا محمدمهدی استرآبادی که به تاریخ ایران از آغاز روی کار آمدن نادرشاه افشار تا کشته شدن او می‌پردازد، دشوارترین و متکلفانه‌ترین نثر فارسی است. تاریخ‌نگاری برای نویسنده بهانه­ای است برای هنرنمایی و آفرینش اثر ادبی. خارج از این‌که بخواهیم درجه مقبولیت کتاب را در بین مخاطبانش ارزیابی کنیم، مهارت و خلاقیت نویسنده در آفرینش ادبیت متن، قابل ستایش و کم‏نظیر است. وجهۀ اصلی کتاب، آرایش­های لفظی است که سهم آیات قرآن در این میان بسیار زیاد و از بسامد بالایی برخوردار است. این پژوهش با هدف بررسی جنبه­ های زیبایی آیات قرآن در دُرّه نادره این سؤالات را پاسخ می­دهد: آیات قرآن در زیبایی ادبی دُرّه نادره چه سهم و نقشی دارد؟ جلوه­ های این زیبایی چگونه در دُرّه نادره بروز یافته است؟ نویسنده در این زمینه چه اهدافی داشته است؟ و ... روش تحقیق تحلیل محتوایی است که پس از استخراج آیات به کار رفته در متن، طبقه­بندی و آمارگیری آن‌ها، تحلیل و بررسی انجام شد. مواردی که بیشترین سهم را در زیبایی متن این کتاب داشتند و جزء ویژگی سبکی نویسنده محسوب می­شود در این پژوهش ذکر شده است. حاصل کار در هفت محور اصلی تحت عنوان 1- براعت استهلال 2- تشبیه 3- نقش­های دستوری 4- تمثیل 5- وصف 6- استشهاد و استناد 7- جمله معترضه ذکر شده است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Aesthetic Aspects of Qur'anic Ayahs in Dorre-ye Nadereh

نویسنده [English]

  • Hojjatollah Omidali
h
چکیده [English]

Dorre-ye Nadereh, authored by Mirza Mohammad Mehdi Astarabadi, which spans Iran's history from the beginning of the rule of Nader Shah Afshar to his death, is the most difficult and stilted Persian prose. Historiography is an excuse for the author to show his artistic talents and create literary works. Apart from the evaluation of the degree of the acceptability of this work for his readership, the author's expertise and creativity in the creation of literariness of the text is adorable and unique. The main feature of the book are the verbal arrangements in which the Qur'anic ayahs have contributed greatly and frequently. The present research aims to investigate the aspects of the beauty of the Qur'anic ayahs in the Dorre-ye Nadereh and answer, inter alia, the following questions: What roles the Qur'anic ayahs have played in the beauty of the Dorre-ye Nadereh? How does this beauty appear in the Dorre-ye Nadereh? What objectives has the author had in mind in doing so? The research method used is content analysis that was carried out after extracting the ayahs used in the text, their classification and counting. The most significant contributions to the beauty of the text of this book, which are part of the authorial style, are mentioned as a result of this study. The results revolve around seven main points as follows: 1- baraat al-istihlal 2- simile 3- grammatical functions 4- allegory 5- description 6- reference and citation 7- parenthetical sentences.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur'anic ayahs
  • aesthetic analysis
  • Dorre-ye Nadereh
  1. آذرمینا، محمدتقی، (1392)، شیوه‌ها و شگردهای اطناب در دُرّه نادره، پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، پاییز و زمستان، شماره 2.
  2. احمدی، بابک، (1391)، ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
  3. استرآبادی، میرزا مهدیخان، (1366)، دُرّه نادره؛ تاریخ عصر نادرشاه، به اهتمام سید جعفر شهیدی، تهران: علمی فرهنگی.
  4. پاشایی، محمد، (1395)، بازخوانی چند مثل از «دُرّۀ نادره»، مجله متن شناسی ادب فارسی، بهار، شماره یک.
  5. پورنامداریان، تقی، (1381)، خانه­ام ابری است، تهران: سروش.
  6. خطیبی، حسین، (1366)، فن نثر، تهران: سمت.
  7. راست‌گو، سید محمد، (1376)، تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی، تهران: سمت
  8. شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1392)، زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: سخن.
  9. شمیسا، سیروس، (1385)، بیان، تهران: میترا.

10. علوی مقدم، محمد و رضا اشرف زاده، (1384)، معانی و بیان، چاپ ششم، تهران: سمت.

11. فتوحی، محمود، (1389)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.

12. محمدیان، زهرا، (1392)، نگاهی به نثر فنی بر مبنای مقایسه نفثه‏المصدور و دُرّه نادره، فصلنامه سبک‌شناسی نظم و نثر ادبیات فارسی، تابستان، شماره 20.