تحلیل کارکردهای غیرزمانی فعل ماضی در قـرآن بـا رویکـرد معنـاشنـاسی شنـاختـی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان، گروه علوم قرآن وحدیث.

چکیده

فعل ماضی در قرآن با بسامد بالا برای اشاره به رخدادهایی در زمان گذشته به کار رفته است. اما کارکرد فعل ماضی همیشه محدود به این معنای پیش­نمونه­ای نیست؛ بلکه با قرار گرفتن در ساختارهای مختلف، کارکردی استعاری یافته و مفاهیم وجهی را کدگذاری می­کند که بسط استعاری همان معنای پیش­نمونه­ای هستند. نوشتار حاضر به روش توصیفی-تحلیلی، این نوع از کاربردهای فعل ماضی در قرآن را با رویکرد معناشناسی شناختی و بهره­گیری از نظریه استعاره مفهومی و فضای ذهنی مورد بررسی قرار می­دهد. با توجه به این‌که کاربرد فعل ماضی گاهی فهم آیات را با دشواری­هایی روبه‌رو کرده و زمینه برداشت­های مختلف شده است، بررسی کیفیت و کارکردهای این افعال در قرآن از حیث زمانی مهم و ضروری به نظر می­رسد. طبق بررسی­های انجام گرفته، فعل ماضی در ساختارهای مختلف ازجمله شرطی، التزامی و... کارکرد زمانی ندارد؛ بلکه مفاهیم وجهی مثل غیرواقعی بودن، فرضی بودن و... را به‌صورت استعاری نشان می‌دهد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Cognitive Semantic Approach to Nontemporal Functions of Past Tense in the Qur'an

نویسنده [English]

  • Valiollah Hasoomi
چکیده [English]

The past tense is used in the Qur'an with a high frequency to refer to past occurrences. However, the function of the past tense is not always limited to this prototypical aim and when placed in different structures, it has found a metaphorical function, encoding modal concepts that are the metaphorical expansion of the prototypical meanings of words. Taking a cognitive semantic approach, and using the theory of conceptual metaphor and mental space the present descriptive-analytical study aimed to examine this type of application of the past tense in the Qur'an. Considering the fact that using the past tense has occasionally caused difficulty in understanding the Qur'anic ayahs and as a result has make different interpretations possible, analyzing the quality and functions of such verbs seems to be essential. The results show that in different structures including conditionals and subjunctives, the past tense has no temporal function, but metaphorically indicates modal concepts such as being unreal and hypothetical.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • tense
  • past tense
  • modality
  • conceptual metaphor
  • mental space

مراجع

  1. القران‏الکریم.

    1. احمدی گیوی، حسن، (1380)، دستور تاریخی فعل، چاپ اول، تهران، نشر قطره.
    2. فتوحی، محمود، (1390)، سبک‌شناسی، تهران، انتشارات سخن.

    مقالات

    1. آقاگل­زاده، فردوس، عباسی، زهرا، (1391)، «بررسی وجهی فعل در زبان فارسی بر پایه نظریه فضاهای ذهنی»، مجله ادب پژوهی، شماره بیست، تابستان، صص 154-135.
    2. امانی، رضا، شادمان، یسرا، (1390)، «مطالعه اصل جایگزینی افعال در بافت آیات قرآنی»، پژوهش­های قرآنی، مقاله 6، دوره 17، شماره 67، پاییز، صص 157-130.
    3. داوری، شادی، نغزگوی کهن، ﻣﻬﺮداد، (1395)، «از اراده تا آینده: دستورشدگی زمان آینده در فارسی»، مجله زبان­شناخت، سال هفتم، شماره اول، بهار و تابستان، صص 87-59.
    4. رحمانی پرهیزکار، زهرا، گلفام، ارسلان، افراشی، آزیتا، (1393)، «بررسیطرحواره­هایوجهیتدرزبانفارسیبارویکردشناختی»، فصلنامه مطالعات زبان و گویش­های غرب ایران، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه رازی کرمانشاه، سال اوّل، شماره 4، بهار، صص 118-101.
    5. رحیمیان، جلال ، عموزاده، محمد، (1392)، «افعال وجهی در زبان فارسی و بیان وجهیت»، مجله پژوهش‌های زبانی،دوره 4، شماره 1، بهار و تابستان 1392، صص 40-21.
    6. رحیمیان، جلال، منصوری، مهرزاد، (1396)، «نقش­های خواه در فارسی امروز»، نشریه پژوهش­های زبانشناسی تطبیقی، سال هفتم، شماره 13، بهار و تابستان، صص 12-1.
    7. عموزاده، محمد، رضایی، حدائق، (1391)، «بررسی مفاهیم وجهی زمان دستوری در زبان فارسی»، پژوهش­های زبانی، دوره 3، شماره 1، بهار و تابستان، صص 76-53.

    10. کردزعفرانلو، کامبوزیا، فیضی، مریم سادات، (۱۳۸۵)، «بررسی زمان واقعی و زمان دستوری در قرآن مجید بر اساس رویکردی زبان‌شناختی»، مجله اسلام­پژوهی، شماره سوم، پاییز و زمستان، صص 61-49.

    11. ویسی­حصار، رحمان، (1394)، «زمان و نمود در کردی موکریانی»، فصلنامه مطالعات زبان­ها و گویش­های غرب ایران، سال دوم، شماره 8، صص 101-124.

    منابع عربی

    12. الأندلسی، أبی حیان، (1422)، البحر المحیط، تحقیق: الشیخ عادل أحمد عبد الموجود و همکاران، چاپ اول، لبنان/ بیروت، دار الکتب العلمیة.

    13. زمخشری، محمود بن عمر، (1407)، الکشاففیحقائقغوامضالتنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی.

    14. حسان، تمام، (۱۹۹۴)، اللغة العربیة معناها و مبناها، بی‌جا، دار الثقافة.

    15. سامرایی، فاضل صالح، (1420)، معانیالنحو، اردن، دار الفکر.

    16. ساقی، فاضل مصطفی(۱۹۷۷)، أقسام الکلام العربی من حیث الشکل و الوظیفه، قاهره، مکتبه الخانجی.

    17. شنقیطی، محمدامین، (1425)، اضواء البیان فی ایضاح القرآن بالقرآن، عربستان/مدینه منوره، مکتبة العلوم و الحکم.

    18. طباطبائی، محمدحسین(1390)، المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت ـ لبنان، موسسه الاعلمی للمطبوعات.

    19. طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، (1365)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، مصحح حمید یغمایی، تهران، انتشارات توس.

    منابعلاتین

    1. Bhat, D.N.S. (1999).The Prominence of Tense, Aspect and Mood. John Benjamins, Amsterdam.
    2. Binnick, R. (1991). Time and the Verb. New York and Oxford: Oxford University Press.
    3. Buszard. L. A. (2003). Constructional Polysemy and Mental Spaces in Potawatomi Discourse. A dissertation submitted in partial satisfaction of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in Linguistics in the Graduate Division of the University of California, Berkeley.
    4. Bybee, J. L. R. D. Perkins and W. Pagliuca. (1994). The evolution of grammar: Tense, aspect, and modality in the languages of the world. Chicago:The University of Chicago Press.
    5. Bybee; J. L. (1995). The semantic development of past tense modals in English. In Modality in Grammar and Discourse. Bybee, J. L. and Fleischman, S. (eds.), 15-53. Amsterdam: John Benjamin Publishing Company.pp503-517
    6. Comrie, B. (1985). Tense. Cambridge: Cambridge University Press.
    7. Declerck; R. (2005). The relation between temporal and modal uses of indicative forms. In Cross linguistic Views on Tense, Aspect and Modality. Amsterdam and New York: Rodopi.
    8. Evans, V. (2005). The Structure of Time. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin.
    9. Evans, V. (2013). Language and Time: A Cognitive Linguistic Approach.
    10. Cambridge: Cambridge University Press.
    11. .Mental spaces. Cambridge, MA: MIT Press. (1985Fauconnier. G. (
    12. Fowler, Roer. (1986). Linguistic Criticism. (1996 2nd ed). Oxford: oxford university press.
    13. Grady, J. E. (2007).Metaphor. D. Geeraerts and H. Cuckens (eds.), The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics, Oxford: Oxford University Press.
    14. Hoye. F. L. (2005).You may think that I couldn't possibly comment! Modality studies: Contemporary researches and future direction. part I. Journal of Pragmatics,v 37,I 8,PP 1295-1321.Part2:v39,I9,pp1481-1506.
    15. Klein, W. (1994). Time in Language. London: Routledge.
    16. Lakoff, G. and M. Johnson (1980).The Metaphors We Live by. Chicago: University of Chicago Press.
    17. Lakoff, G. and M. Johnson (1999). Philosophy in the Flesh. New York: Basic Books.
    18. Langacker, R. W. (2008). Cognitive Grammar: A Basic Introduction. Oxford New York:Oxford University Press...
    19. Lee, David. (2001). Cognitive linguistics. New York, Oxford University Press.
    20. Lyons. J. (1977). Semantics. Vol. 2. Cambridge: Cambridge University Press.
    21. Nuyts, J. (2006). Modality: overview and linguistic issues. In The expression of modality. W. Frawley (ed.), 1-26, Berlin: Mouton de Gruyter.
    22. Palmer, F. R. (1986). Mood and Modality. Cambridge: Cambridge University Press
    23. Radden, G. and R. Dirven. (2007). Cognitive English grammer. Volume2. Oxford: oxford university press.
    24. Reichenbach,H. (1947). Elements of Symbolic Logic. New York: The Macmillan Company.
    25. Sohn, S-O. (1995). Tense and Aspect in Korean. Hawai: Center for Koreain Studies.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار