تحلیل متن سوره مریم براساس نظریه کنش گفتاری با تأکید بر الگوی جان سرل

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

هیأت علمی دانشگاه اصفهان

چکیده

کاربست نظریه‌های جدید زبان شناسی در تحلیل متون دینی، افق‌های جدیدی را در برابر پژوهشگران هر دو حوزه قرار می‌دهد. نظریه ‌‌‌کنش‌های گفتاری آستین و سرل از جمله این نظریه­‌ها می‌باشد. بررسی ارتباط میان ذهن گوینده و کنش و کاری که با زبان انجام می‌شود، هدف اصلی این نظریه زبان شناسی است که با تأثیر از مطالعات فلسفه تحلیلی مطرح شد. به کارگیری این نظریه در تحلیل متن قرآن، لایه‌های عمیقی از معانی آیات را آشکار می­سازد و نشان می­دهد که چگونه می­توان از گزاره­ها و اسلوب‌های شایع در قرآن با توجه به سیاق و بافت آیات، معانی متعددی برداشت کرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با تأکید بر الگوی جان سرل در این نظریه، به تحلیل کنش‌های گفتاری در سوره مریم می­پردازد. نتایج پژوهش نشان می­دهد که از میان کنش‌های پنجگانه سرل، کنش‌های اظهاری، ترغیبی و سپس عاطفی بیشترین بسامد را در این سوره دارند. کنش اظهاری غالبا به منظور باز خوانی سرگذشت اقوامی است که به دلیل غفلت و سرپیچی از پیشوایان دینی، دچار گمراهی و در نهایت هلاکت شده­اند. کنش ترغیبی ضمن آگاه نمودن مخاطبان از سرنوشت پیشینیان، آنان را به پیمودن مسیر سعادت و رستگاری تشویق می­کند و کنش عاطفی نیز برای بیان حالات و شرایط روحی و عاطفی شخصیت‌های مذکور در سوره مریم می‌باشد. غالب این کنش­ها به صورت غیر مستقیم می­باشند و توان تعبیری و عمق معانی آیات به گونه­ای است که در بسیاری از موارد بیش از یک کنش گفتاری در این آیات وجود دارد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing Surah Maryam Based on Speech Act Theory Emphasizing John Searle's Model

نویسنده [English]

  • s h
p
چکیده [English]

 
 
Applying new linguistic theories in the analysis of religious texts puts new horizons before researchers in both domains. One of these theories is Austin and Searle's speech acts theory. The study of the relationship between the speaker's mind and the actions performed with language is the main objective of this linguistic theory, which was raised under the influence of studies in analytic philosophy. Applying this theory to the analysis of Qur’anic texts reveals the deep layers of the meanings of the ayahs and shows how the various propositions and patterns in the Qur’an can be taken to mean differently given the register and the context of the ayahs. The present descriptive-analytical study that relies on John Searle's model in the aforementioned theory, analyzes the speech acts in Surah Maryam. The results show that among Searle’s five basic speech acts, declaratives, commissives, and expressives have the highest frequency in Surah Maryam. The declarative act is often used to recount the history of peoples misled and eventually due to negligence and defiance of religious leaders, perished. The commissive act, while informing the audience about the fate of the predecessors, encourages them to follow the path of happiness and salvation. The expressive act expresses the mental states and emotional conditions of the characters mentioned in Surah Maryam. Most of these acts are indirect and the interpretive power and depth of meanings of the ayahs are in a way that in many cases there exist more than a single speech act.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Surah Maryam
  • John Searle
  • speech acts
  • direct speech act
  • indirect speech act
.آلوسی، محمود بن عبد ا...(1415)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت، دار الکتب العلمیة.
2.ابن عاشور، محمد طاهر(1420)، تفسیر التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی.
3.ابو حیان، محمد بن یوسف(1420)، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت، دار الفکر.
4.احمد نحله، محمود(2002)، آفاق الجدیده فی البحث اللغوی المعاصر، مصر، دار المعرفه الجامعیه.
5.استرول، اورام(1392)، فلسفه تحلیلی در قرن بیستم، ترجمه فریدون فاطمی، تهران، مرکز.
6.باقر الحسینی، سید جعفر(1428)، أسالیب المعانی فی القرآن، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
7.پایا، علی(1383)، فلسفه تحلیلی؛ مسائل و چشم اندازها، تهران، طرح نو.
8.زمخشری، محمودبن‏عمر(1407)، الکشاف، تصحیح حسین‏احمد مصطفی، بیروت، دار الکتب العربی.
9.سرل، جان(1385)، افعال گفتاری، ترجمه محمد علی عبد اللهی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
10.-------(1380)، نگرش‌های نوین در فلسفه: فلسفه تحلیلی، ترجمه محمد سعیدی مهر، قم، مؤسسه فرهنگی طه- دانشگاه قم.
11.صفوی، کورش(1387)، فرهنگ توصیفی معنا شناسی، تهران، فرهنگ معاصر.
12.طباطبائی، محمد حسین(1374)، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
13.طوسی، محمد حسین(بی تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح احمد حبیب عاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
14.قطب، سیّد(1425)، فی ظلال القرآن، بیروت، دار الشروق.
15.مراغی، احمد مصطفی(1371)، تفسیر المراغی، بیروت، دار الفکر.
مقالات
16.احمدی نرگسه، رحیم و همکاران(1397)، «کارگفت‌های ترغیبی در قرآن»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی- قرآنی، سال ششم، شماره دوم، صص21-34.
17.صالحی، فاطمه و شاملی، نصرالله(1396) «بررسی تطبیقی مباحث علم معانی و نظریه سیستمی- نقش گرای هلیدی با تکیه بر بوستان سعدی»، فصلنامه مطالعات نظریه و انواع ادبی، سال دوم، شماره پنج، صص 67-102.
18.لطفی پور، کاظم(1372) « درآمدی به سخن کاوی»، مجله زبانشناسی، بهار و تابستان، صص9-40.
19.Searl’ john’R(1969) speech Acts: an Essay in the philosophy of language. Cambridge university press. Cambridge.
 20.Youle. George.(1996) pragmatics. Oxford university press. New yourk.