بررسی سوره مطفّفین از منظر فرانقش اندیشگانی هلیدی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، کرج، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، کرج، ایران

چکیده

دستور نقش­گرای هلیدی یکی از نظریات مطرح در زبان­شناسی نقش­گرا است که فراتر از سطح مطالعات نحوی به بافت متن و شکل­گیری زبان متن توجه دارد و دارای سه فرانقش: اندیشگانی، بینافردی و متنی است که اساس زبان­شناسی نقش­گرا را تشکیل می­دهند. فرانقش اندیشگانی که حاصل تجربۀ حاصل از جهان بیرون است، دارای سه مؤلفه: فرایند، شرکت­کنندگان و عناصر پیرامونی است. در این میان عنصر فرایند که در قالب فعل، در جمله نمود پیدا می­کند، دارای نقش کانونی و مرکزی است و به دو دستۀ اصلی و فرعی تقسیم می­شود. پژوهش حاضر به روش توصیفی – تحلیلی و آماری سورۀ مبارکۀ مطفّفین را به منظور دستیابی به لایه‌های نهفتۀ آیات و شناخت عمیق­تر مفاهیم سوره، بر مبنای فرانقش اندیشگانی مورد بررسی قرار داد و به این نتایج دست یافت که فرایند غالب موجود در سورۀ مذکور به دو فرایند مادی (30./.) و رابطه­ای (28./.) اختصاص دارد و این امر با مفاهیم سوره هماهنگ است. هم­چنین این دو فرایند با توجه به ماهیتشان که جنبۀ مادی و توصیف دارند، بهترین ابزار برای تحقق چنین مفاهیمی می­باشند. فرایند رفتاری (17./.) از نظر بسامد در مرتبه بعدی قرار دارد و جهت بازتاب حالات رفتاری مجرمان و مؤمنان استفاده شده است. دو فرایند کلامی (13./.) و ذهنی (11./.) اگر چه دارای بسامد کمتری  به نسبت دیگر انواع فرایندها هستند؛ اما نقش برجسته­ای را در راستای تکمیل معانی مدنظر سوره ایفا می­کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Study of Surah Al-Mutaffifin from the Perspective of Halliday's Ideational Metafunction

نویسندگان [English]

  • Soudabeh Mozaffari 1
  • Maryam Atharinia 2
1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University, Karaj, Iran
2 PhD Student of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University, Karaj, Iran
چکیده [English]

Halliday's functional grammar is one of the well-known theories within functional linguistics that beyond the level of syntax cares about the context and the formation of the language of the text. It consists of three ideological, interpersonal, and textual metafuctions that make the basis of functional linguistics. Ideational metafunction which is the result of experience from the outside world, has three components of process, participants, and peripheral elements. Among these three components, process which is embodied as verb of the sentence has a central and focal role and is divided into two main and secondary categories. The present descriptive-analytical and statistical research investigated the ideational metafunction in Surah Al-Mutaffafin aiming to expose the hidden layers of the ayahs and to shed light on the concepts of the surah more deeply. The results show that the dominant process in the mentioned surah belongs to two material processes (30%) and relational processes (28%) and this finding is in harmony with the concepts of the surah. Additionally, given their material and descriptive nature, these two processes are the best tools to realize such concepts. The behavioral process (17%) is next in terms of frequency and it has been used to reflect the behavior of criminals and believers. Two verbal (13%) and mental (11%) processes, although having a lower frequency than other types of processes, play a prominent role in completing the intended meanings of the surah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Holy Qurʾān
  • Surah Al-Mutaffafin
  • functional linguistics
  • ideational metafunction
  • Halliday

مراجع

  1. - قرآن کریم

    1. آقاگل زاده، فردوس (1394)، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
    2. امینی، رضا (1391)، «تحولات معنایی و ساخت اطلاع آغازگرهای اسنادی»، فصلنامه جستارهای زبانی، ش 4، صص29-1
    3. ایشانی، طاهره و نازنین توتونچیان (1394) «سبک­شناسی مقایسه­ای تمهیدات و لوایح بر اساس فرانقش متنی» مجله زبان و زبان­شناسی، ش 21، صص68-53
    4. باطنی، محمدرضا (1342)، توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، تهران: امیر کبیر

    5.تولان، مایکل (1386) روایت­شناسی: درآمدی زبان­شناختی – انتقادی، مترجم: سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی،تهران: نشر سخن

    1. روبینز، آر. اچ (1370) تاریخ مختصر زبان­شناسی، مترجم: علی محمّد حق­شناس، تهران: نشر مرکز
    2. سجودی، فرزان، (1390) نشانه­شناسی کاربردی، تهران: انتشارات علم
    3. صناعتی، مرضیه (1386) مفهوم­شناسی در واژه­سازی زبان فارسی، رساله دکتری زبان­شناسی همگانی، دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی
    4. قمرزاده، میترا و مرضیه صناعتی (1396)، «بررسی گروه اسمی مفعولی در زبان فارسی از منظر دستور نقش­گرای هلیدی»، نشریه پژوهش­های زبان­شناسی تطبیقی، ش13، صص 147- 127
    5. مشکوة الدینی، مهدی (1373)، سیر زبان­شناسی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
    6. مهاجر، مهران و محمد نبوی (1376)، به سوی زبان­شناسی شعر؛ رهیافتی نقش­گرا، تهران: نشر مرکز
    7. نیازی، شهریار و زینب قاسمی­اصل (1397)، تحلیل زبان­شناختی متون عرب (با تکیه بر دستور نقش­گرای هلیدی)، تهران
    8. Halliday, M.A.K. (1973), Explorations in the Functions of Language, London:Edward Arnold
    9. ………………… (1994), An Introduction to Functional Grammar (2nd edition), London:Edward Arnold
    10. Halliday , M.A.K. & Hasan, R. (1976), Cohesion in English, London: Longman
    11. Halliday, M.A.K.& Christian Matthiessen (2004), An Introduction to Functional Grammar, London: Hodder Arnold, Third Edition

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار