کاربست نظریۀ شبکۀ شعاعی در معناشناسی واژگان قرآنی (صراط، سبیل، طریق)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه سمنان، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه سمنان، ایران

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه سمنان، ایران

4 دانشیار گروه زبان وادبیات عربی، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران

چکیده

   نظریه شبکه شعاعی، یکی از نظریه­های مهم در معناشناسی شناختی است. با توجه به این نظریه، نخست معنای «پیش­نمونه» واژگان(صراط، سبیل، طریق)جهت دسیابی به معنای مرکزی آن­ها پرداخته می­شود؛ سپس ارتباط دادن معنای مرکزی آن­ها با توسعه معنایی در شبکه شعاعی صورت می­گیرد. شبکه شعاعی بدان اشاره دارد که هر واژه می­تواند در بافت­های گفتاریِ متفاوت، مفهومی مختلف و مرتبط با معنای مرکزی خود داشته باشد. توسعه معنایی نیز براساس رابطه همنشینی و استعاره مفهومی و طرحواره­های تصویری مورد تحلیل قرار می­گیرد. جُستار حاضر می­کوشد که با رویکردی شناختی و با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی به معناشناسی واژگان قرآنی(صراط، سبیل، طریق) با نظریه شبکه شعاعی بپردازد. از این پژوهش با توجه به استعاره مفهومی و طرحواره­های تصویری چنین حاصل می­شود که امور محسوس به عنوان مبدأ برای امور معنوی غیرمحسوس به عنوان مقصد بیان می­شوند؛ به جهت این­که انسان امور معنوی را در قالب محسوسات بهتر درک کرده و به کار می­گیرد. از شبکه شعاعی این کمک حاصل می­شود که خداوند با نظر داشتن شرایط و موقعیت­های گوناگون انسان، پیام متناسب با شناخت و فهم انسان را در کانون توجه قرار می‌دهد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The application of the radial network theory in the semantics of Quranic words (Serat,Sabil, Tariq)

نویسندگان [English]

  • Abdulrahim Sheikhi Dizgah 1
  • Behnoosh Asghari 2
  • Ali Zeighami 3
  • Mehrdad Aghaei 4
1 PhD Student of Arabic Language and Literature, Semnan University, Iran
2 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Semnan University, Iran
3 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Semnan University, Iran
4 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, University of Mohaghegh Ardabili, Iran
چکیده [English]

Radial network theory is one of the important theories in cognitive semantics. According to this theory, first, meaning of words (Serat, Sabil, Tariq) is discussed in order to find their central meaning; Then connecting will be examined their concepts with the development of concepts in the radial network.The radial network indicates that each word can have a different meaning related to its central meaning in different speech contexts. Semantic development is also analyzed in the relationship of coexistence, conceptual metaphor and image schemas.The present researcher tries to deal with the semantics of Quranic words (sarat, sebil, tariq) with a cognitive approach and relying on the descriptive-analytical method with the radial network theory. From this research, according to the conceptual metaphor and image schemas, it is obtained that tangible things are expressed as the origin for intangible spiritual things as the destination, so that man understands spiritual things better in the form of tangible things and uses From the radial network, it can be inferred that God, taking into account the various conditions and situations of man, puts the message in the center of attention according to the knowledge and understanding of human.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognitive semantics
  • radial network
  • Serat
  • Sabil
  • Tariq

مراجع

  1. ابن جنی، ابو الفتح عثمان(1952)الخصائص، تحقیق محمد علی نجار، القاهرة: دار الکتب المصریة.

2.ابن عاشور، محمد(1400)،التحریروالتنویر،بیروت: مؤسسة التاریخ.

  1. ابن فارس، احمد بن فارس. (1404). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

4.ابن منظور،محمد بن مکرم. (1414)، لسان العرب ، بیروت: دار صادر.

5.ابن هشام انصاری(1421)، عبدالله بن یوسف، مغنی البیب عن کتب الأعاریب، قم، مکتبه سیدالشهداء.

6.أنیس، ابراهیم(1976)، دلالة الألفاظ، قاهره: مکتبة الأنجلو المصریة.

7.ایزوتسو، توشیهیکو( 1374)، خدا و انسان در قرآن، (مترجم: احمد آرام.) تهران: شرکت سهامی انتشار.

8.. بامشادی جواد، بامشادی؛ شادی(1394)، بررسی معنایی سه حرف اضافه Wael,Ta,aera درکردی گورانی از دیدگاه شناختی، فصلنامه جستارهای زبانی.

9.پارسا، فروغ،(1399)، معناشناسی ومطالعات قرآنی، تهران: نگارستان اندیشه.

10.توکل­نیا، مریم و حسومی، ولی­اله (1395)، بررسی کارکرد معناشناسی شناختی حروف جـر زمـانی و مکـانی در قـرآن، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.

  1. پاکتچی، احمد(1399)، معناشناسی فرهنگی-قوم شناختی(معناشناسی ومطالعات قرآنی)، تهران: نگارستان اندیشه.

12.حسینی طباطبایی، مصطفی(1391)، کشف معانی درکلام ربانی، ناشر: نویسنده.

13.راغب اصفهانى،حسین بن محمد(1412)،المفردات فی غریب القرآن،تحقیق:صفوان عدنان­داودى، دمشق:دارالعلم.

14.راسخ، مهند، (1390) درآمدی بر زبانشناسی شناختی، تهران: سمت.

  1. زاهدی، کیوان و محمدی، عاطفه، (1390)، شبکه معنایی «از» در چهارچوب معنی شناسی­شناختی، تازه های علوم شناختی، شماره 13.

16.سلوم الخفاجی، فاطمه(1399)، معناشناسی واژه‌های قریب المعنای صراط و سبیل و طریق ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نورمرکز تهران جنوب.

17.زمخشری، محمود ( 1407)تفسیر الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتب العربی.

18.السامرایی،فاضل صالح(1998)، لمسات بیانیة فی نصوص من التنزیل، بیرت: دار عمار.

  1. سبحانی، ناصر(1384)، بررسی کلی نماز و تفسیر سوره حمد، تهران: نشر احسان.

20.شایسته نژاد، علی اکبر (1388) ، تفسیر موضوعی قرآن، انتشارات دانشگاه پیام نور.

  1. صدر المتالهین، محمد بن ابراهیم،(1360)، شواهد الربوبیة فی المنهاج السلوکیه، مشهد: المرکز الجامعی للنشر

22.صفوی، کورش (1387 )، درآمدی بر معنی شناسی، تهران:انتشارات سوره مهر

23.طالقانی، سید محمود(1360)، پرتوی از قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار.

  1. طباطبایى، سید محمد حسین(1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین.
  2. طریحی، فخرالدین. ( 1375)،مجمع البحرین،تهران: مرتضوی.

26.عمر، احمد مختار(1998)،علم الدلالة، قاهره: عالم الکتب.

27.قائمی‌نیا، علیرضا؛ (1390)، معناشناسی شناختی قرآن، تهران: سازمان انتشارات پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.

28.ـــــــــــ (1393)، بیولوژی نص، تهران: سازمان انتشارات پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.

29.ــــــــــــ (1399)،استعاره های مفهومی وفضاهای قرآنی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشکده فرهنگ واندیشه اسلامی.

  1. مصطفوی، حسن. (1430) التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت،قاهره:دارالکتب العلمیه.

31.مقدادی، بهرام (1378)فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی: از افلاطون تا عصر حاضر،تهران: انتشارات فکر روز

 32.ویسی، محمود(1392)، تفسیر جزء سی­ام قرآن کریم، تهران: نشر احسان

33.Lakoff, G and Mark Johnson (1999),Philosophy in the Flesh: the Embodied Mind and Its Challenge to Western Thought. New York: Basic Books.

34.Lee, David(2001), Cognitive Linguistics; An Introduction,New York:Oxford University

35.Tyler, A. and Evans,V (2003),The Semantics of English Prepositions: Spatial Scenes,Embodied Meaning and Cognition. Cambridge: Cambridge University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار