تحلیل شناختی افعال حرکتی اجرام آسمانی در قرآن کریم بر اساس نظریه تالمی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه عربی، علوم انسانی، خوارزمی، کرج، ایران

2 استادیار، گروه عربی، علوم انسانی، خوارزمی، کرج، ایران

3 دانشجوی دکترا، گروه عربی، علوم انسانی، خوارزمی، کرج، ایران

چکیده

علوم شناختی دانشی است که به پژوهش دربارۀ ذهن می‌پردازد. محققان علوم شناختی، تبیین کارکردهای شناختی و فرآیندهای پنهان ذهن را تنها از روشهای غیر مستقیمی مانند مطالعه زبان ممکن می‌دانند. از این رو زبان‌شناسی شناختی از جایگاه ویژه‌ای در علوم شناختی برخوردار است. در این رویکردِ معنابنیاد، یکی از کانونی‌ترین محورهای مطالعه، افعال حرکتی است. حرکت یک پدیدۀ مهم و مؤثر در مفهوم‌سازی است که به واسطۀ فعل به عنوان یک گزارۀ پویا در جمله نمود پیدا می‌کند. این نوشتار که به روش توصیفی- تحلیلی گردآوری شده، و با بررسی جامعه آماری افعال حرکتی خودشامل و جنبشی در مورد اجرام آسمانی در قرآن کریم و نحوه مفهوم‌سازی رویدادها در آیات قرآن را با تکیه بر اصول معناشناسی شناختی مورد بررسی قرار می‌دهد. طبق بررسی‌های انجام‌گرفته، در قرآن کریم افعال حرکتی اجرام آسمانی، به منظور مفهوم‌سازی امور انتزاعی مثل حرکت اجرام آسمانی، نحوه حرکت، چگونگی وقوع آن‌ها و... استفاده شده و انواع مفاهیم معنایی حرکت اجرام آسمانی در افعال قرآن بازنمایی شده است. نیمی از افعال به کار رفته در مورد این اجرام جنبشی و نیمی دیگر خودشامل هستند. افعال خودشامل مسیر حرکتی دایره‌وار اجرام را به ظرافت به تصویر کشیده‌اند که در کهکشان چگونه حرکت می‌کنند و از کجا حرکت خود را آغاز کرده و به جای خود برمی‌گردند. افعال جنبشی نیز به حرکت و رفت و آمد این اجرام دلالت می‌کنند که به جز زمانی که بر حوادث قیامت تأکید دارد، بازهم تأکیدی برای حرکت دایره‌ای و چرخشی بودن اجرام آسمانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Cognitive Analysis of Motion Verbs of Celestial Bodies in the Holy Qurʾān based on Talmy's Theory

نویسندگان [English]

  • Hooman Nazemian 1
  • Ali Asvadi 2
  • Elahe Mokhtari 3
1 Associate Professor, kharazmi University, Karaj, Iran
2 Assistant Professor, kharazmi University, Karaj, Iran
3 Phd Student, kharazmi University, Karaj, Iran
چکیده [English]

Cognitive sciences deal with research about the mind. Scholars of cognitive sciences consider explaining cognitive functions and hidden processes of the mind possible only through indirect methods such as the study of language. Therefore, cognitive linguistics has a privileged place in cognitive sciences. Motion verbs are one of the most focal fields of study in the meaning-based approach of cognitive semantics. Movement, embodied by means of verb as an active proposition in a sentence, is an important and effective element in conceptualization. The present descriptive-analytical research article studied participial and motion verbs used to refer to celestial bodies in the Holy Qurʾān and drawing on the principles of cognitive semantics examined the way events were conceptualized in the ayahs. In the Holy Qurʾān motion verbs of celestial bodies have been used in order to conceptualize abstract concepts such as the movement of celestial bodies, the way of movements, their occurrences, etc. and as a result different types of semantic concepts of the movement of celestial bodies have been represented in the Qurʾānic ayahs. Half of the verbs used for these objects are motional and the other half are participial. Participial verbs delicately describe the circular path of objects, how they move through the galaxy and where they start and return to their place. Motion verbs also indicate the movement and transition of these objects, which, except when it emphasizes the events of the Resurrection, is still an emphasis on the circular movement and rotation of the heavenly bodies.



کلیدواژه‌ها [English]

  • the Holy Qurʾān
  • cognitive linguistics
  • motion verbs
  • celestial bodies
  • Talmy
  1. - قرآن کریم

    1. ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414 ه‍ ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر
    2. ابوالحسنی چیمه، زهرا، (1390ش)، «انواع نمود واژگانی در افعال فارسی»، مجلۀ ادب فارسی، دانشگاه تهران، دوره 1، شماره 6، صص 101-120
    3. ابو آصف، فرزانه؛ (1397ش)، «بررسی تطبیقی جلوه‌های آسمان و اجرام آسمانی در شعر بحتری و خاقانی»، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی، سال 12، شماره 45، صص 93-113
    4. ازهری، محمد بن احمد، (1421ه‍ ق)، تهذیب اللغة، بیروت: دار احیاء التراث العربی
    5. اسودی، علی؛ مظفری، سودابه؛ کبری برزگرپش (1401ش)، «تحلیل شناختی عنصر حرکت در سوره کهف بر اساس نظریه تالمی»، فصلنامه زبان‌پژوهی دانشگاه الزهرا، سال 14، شمارۀ 42، صص 69-95
    6. بستانی، قاسم؛ سپه‌وند، وحید، (1390ش)، «کاربرد روش‌های معناشناسی نوین در پژوهش‌های قرآنی»، مطالعات قرآن و حدیث، دوره 5، شماره 1پیاپی 9، صص 165-186
    7. البلتاجی، محمد الأنوار؛ (1985م)، من وصایا القرآن الکریم، الطبعة الثانیة، القاهرة: دارالتراث العربی
    8. بهروزی، زهره؛ بلاوی، رسول؛ خضری، علی؛ (1399ش)، «تحلیل کاربست فعل حرکتی «أنزل» در قرآن بر مبنای نظریه زبان شناختی تالمی»، مجله پژوهش‌های ادبی – قرآنی، سال 8، شماره اول، صص 1- 24
    9. داود، محمد؛ (2002م) الدلالة و الحرکة: دراسة لأفعال الحرکة: دراسة لأفعال الحرکة فی العربیة المعاصرة فی إطار المنهج الحدیثة، القاهرة، دار غریب.
    10. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1375 ه‍ ش)، مفردات الفاظ قرآن، تهران: انتشارات مرتضوی، نوبت دوم
    11. الزبیدی، المرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، (1994م)، عدد الأجزاء: 20، الناشر: دارالفکر بیروت
    12. سهرابی، فرخنده؛ (1393ش)، «بررسی نماد خورشید در شعر امل دنقل و شفیعی کدکنی»، کاوشنامه ادبیات تطبیقی دانشگاه رازی کرمانشاه، سال 4، شماره 14، ص 4
    13. صاحب‌زاده، بهروز؛ (1393ش)، «تاریخ مطالعات نجومی درایران از دیروز تا امروز»، مجله زمین‌شناسی، دورۀ 20، شماره 1، صص 29- 33
    14. طباطبایی، محمد حسین، و موسوی، محمد باقر.( ۱۳۷۸ش). تفسیر المیزان (ترجمه). ۲۰ ج. قم ایران: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی.
    15. طبرسی، فضل بن حسن، رسولی، هاشم، مسترحمی، هدایت‌‌الله، میر باقری، ابراهیم، صحت، علی، نوری همدانی، حسین، نجفی، ضیاء الدین، و دیگران.( ۱۳۵۰–۱۳۵۱.ش) ترجمه تفسیر مجمع البیان. ۲۷ ج. تهران - ایران: فراهانی.
    16. طریحی، فخرالدین بن محمد، (1375ش)، مجمع البحرین، تهران: انتشارات مرتضوی، چ سوم
    17. فراهیدی، أبی عبد الرحمن الخلیل بن أحمد، العین، سال نشر: 100-175ه
    18. الفیروز آبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، عدد الأجزاء: 4 ، الناشر: دارالعلم للجمیع، بیروت لبنان قرآن و حدیث، سال 5، ش اول، صص 165-186
    19. قرشی، علی اکبر، (1371ش)، قاموس القرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیة
    20. گلفام، ارسلام؛ افراشی، آزیتا؛ مقدم، غزاله؛139ش)، «مفهوم سازی افعال حرکتی بسیط زبان فارسی: رویکردی شناختی»، فصلنامه مطالعات زبآن‌ها و گویش‌های غرب ایران، دانشگاه رازی، سال 1، شماره 3، صص 103-122.
    21. ماهیار، عباس؛ (1394ش)، نجوم قدیم و بازتاب آن در ادب پارسی، چ 2، تهران: اطلاعات
    22. مصطفوی، حسن، (1430 ه‍ ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت- قاهره- لندن: دار الکتب العلمیة –مرکز نشر آثار علامه مصطفوی
    23. مکارم شیرازی، ناصر،(۱۳۷۴–۱۳۷۳) جمعی از نویسندگان، و آشتیانی، محمدرضا. تفسیر نمونه. ۲۸ ج. تهران - ایران: دار الکتب الإسلامیة.
    24. میرخالقداد، فاطمه؛ حسومی، ولی‌الله، (1398ش)، «تحلیل کارکرد افعال حرکتی در قرآن کریم با رویکرد شناختی»، نشریه مطالعات قرآن و حدیث، بهار و تابستان، شماره 24، صص 103-133
    25. نورمحمدی؛ مهتاب،(1387ش)، «تحلیل مفهومی استعاره‌های نهج البلاغه: رویکرد زبان‌شناسی شناختی»،پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی استاد فردوس آقاگلزاده و مشاوره استاد مشاور ارسلان گلفام، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی
    26. واعظی، هنگامه؛ نوعی هشجین، معراج؛رضی‌نژاد، محمد؛ (1395ش)، «بازنمود مفاهیم معنایی در افعال حرکتی زبان ترکی آذری بر اساس نظریه تالمی»، دوفصلنامه زبان‌شناسی گویش‌های ایرانی، سال اول، ش 2، 102-121
    27. Talmy, L.(1972).Semantic structures in English and Atsugewi (Doctoral dissertation). University of California, Berkeley,USA.
    28. Talmy, leonard, (2000), Toward a cognitive semantics, London: Asco typesetters.