تحلیل روایت‌شناختی سوره نوح (ع) ‏بر مبنای دیدگاه رولان بارت و ژرار ژنت

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه بوعلی سینا

3 عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

 
روایت‌شناسی یکی از رویکردهای نوین مشتق‌شده از زبان‌شناسی است که به بررسی فنون و ساختار روایت‌ها پرداخته و از این طریق، در صدد یافتن دستور زبان روایت است. استفاده از روش‌ها و نظریات مطرح شده در روایت‌شناسی، می‌تواند تحلیل بهتر و دقیق‌تری از داستان‌های قرآنی به دست دهد و جلوه‌های جدیدی از زیبایی و اعجاز قرآن را روشن سازد. سوره مبارکه نوح سوره‌ای است که سراسر آن به بیان داستان حضرت نوح (ع) اختصاص دارد و از این نظر، در بین تمامی سوره‌های قرآن کریم بی‌همتا است. هدف اصلی این مطالعه، استفاده از نظریات مطرح شده توسط دو تن از روایت‌شناسان ساختارگرای فرانسوی، رولان بارت و ژرار ژنت، برای تحلیل روایت‌شناختی این سوره است. روش این مطالعه توصیفی ـ تحلیلی با رویکرد روایت‌شناختی می‌باشد. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد تلفیق نظرات این دو اندیشمند در دو حوزه کارکردهای روایی و گفتمان روایی، الگوی مناسبی برای تحلیل داستان‌های قرآنی به دست می‌دهد. الگویی که از یک سو راه را برای دست‌یابی به معارف گنجانده‌شده در داستان‌ها می‌گشاید و از سوی دیگر، پرده از برخی زیبایی‌های ساختاری نهفته در داستان‌های قرآنی برمی‌دارد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Narratological Analysis of Surah Nūh on the Basis of Barthes and Genette's Viewpoints

نویسندگان [English]

  • Hoseinali torkamani 1
  • mojtaba shakouri 2
  • maziar mohaymeni 3
1 Buali sina university
2 Bu ali sina university
3 Buali sina university, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Narratology is a new approach, derived from linguistics, for analyzing the techniques and the structures of narrations, and through it, it seeks to find the narrative's grammar. Methods and views of narratology can provide us with better and more accurate analyses of Qur'anic stories and illuminate new manifestations of the beauty and the miracle of the Qur'an. The Holy Surah Nūh is entirely devoted to Noah's (UHBP) story, and it is unique among all Qur'anic surahs in this respect. The main purpose of the present analytical-descriptive study was using ideas proposed by two French narratologists, i.e. Roland Barthes and Gerard Genette, to narratologically analyze the aforementioned surah. The findings of this study show that the combination of these two thinkers' views on two spheres of narratological functions and narratological discourse yields an appropriate model for the analysis of Qur'anic stories. This model opens one's path to achieving learnings on the one hand and reveals some structural beauties concealed in the Qur'anic stories on the other hand.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Surah Nūh
  • the story of Noah
  • Qur'anic stories
  • narratology
  • Roland Barthes
  • Gerard Genette

مراجع

  1. ابوحیان، محمد بن یوسف، (1420)، البحر المحیط فی التفسیر، تحقیق صدقی محمد جمیل، بیروت: دار الفکر.
  2. احمدی، بابک، (1372)، ساختار و تاویل متن: نشانه‌شناسی و ساختارگرایی، تهران: مرکز، چاپ دوم.
  3. اخوت، احمد، (1371)، دستور زبان داستان، اصفهان: نشر فردا.
  4. آسابرگر، آرتور، (1380)، روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره، ترجمه حمیدرضا لیراوی، تهران: نشر سروش.
  5. اسکولز، رابرت، (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز، چاپ دوم.
  6. بارت، رولان، (1387)، درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها، ترجمه محمدراغب، تهران: نشر فرهنگ صبا.
  7. بارت، رولان، (1394)، درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها، مجموعه مقالات: درآمدی به روایت‌شناسی، ترجمه هوشنگ رهنما، تهران: انتشارات هرمس.
  8. بستانی، محمود، (1422)، التفسیر البنائی للقرآن الکریم، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
  9. پراپ، ولادیمیر، (1368)، ریخت‌شناسی قصه‌های پریان، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: انتشارات توس.

10. پرینس، جرالد، (1394)، روایت‌شناسی، مجموعه مقالات: درآمدی به روایت‌شناسی، ترجمه هوشنگ رهنما، تهران: انتشارات هرمس.

11. تودوروف، تزوتان، (1379)، بوطیقای ساختارگرا، ترجمه محمد نبوی، تهران: نشر آگاه.

12. تولان، مایکل جی.، (1383)، درآمدی نقادانه ـ زبانشناختی بر روایت، ترجمه ابوالفضل حری و زهره رهیده، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.

  1. ثعلبی، احمدبن‏محمد، (1422)، الکشف و البیان، تحقیق ابومحمدابن‏عاشور، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

14. حوی، سعید، (1424)، الاساس فی التفسیر، قاهره: دار السلام.

15. خطیب، عبدالکریم، (1424)، التفسیر القرآنی للقرآن، بیروت: دار الفکر العربی.

16. شبر، سید عبدالله، (1410)، تفسیر القرآن الکریم، قم: مؤسسه دار الهجره.

17. شمیسا، سیروس، (1381)، نقد ادبی، تهران: انتشارات فردوس، چاپ سوم.

18. صادقی تهرانی، محمد، (1406)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن السنة، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.

19. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.

20. عباسی، علی، (1393)، روایت‌شناسی کاربردی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

21. فخر رازی، محمد بن عمر، (1420)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

22. فورستر، ادوارد مورگان، (1384)، جنبه‌های رمان، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: نگاه، ، چاپ پنجم.

23. فولادوند، محمد مهدی، (1418)، ترجمه قرآن، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، چاپ سوم.

24. مستور، مصطفی، (1387)، مبانی داستان کوتاه، تهران: مرکز، چاپ دوم.

25. ماوردی، علی بن محمد، (بی‌تا)، النکت والعیون فی تفسیر القرآن الکریم (تفسیر ماوردی)، بیروت: دار الکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون.

26. مراغی، احمد مصطفی (بی‌تا)، تفسیر المراغی، بیروت: دار الفکر.

27. معموری، علی، (1392)، تحلیل ساختار روایت در قرآن: بررسی منطق توالی پیرفت‌ها، تهران، نگاه معاصر.

28. مغنیه، محمد جواد، (1424)، التفسیر الکاشف، قم: دار الکتاب الاسلامی.

29. ملبوبی، محمد تقی، (1376)، تحلیلی نو از قصص قرآن، تهران: امیرکبیر.

30. میبدی، رشید الدین، (1371ش)، کشف الاسرار و عدة الابرار معروف به تفسیر خواجه عبد الله انصاری، تهران: امیرکبیر.

31. هرمن، دیوید، (1388)، روایت شناسی ساختارگرا، ترجمه محمد راغب، فصلنامه هنر، شماره 82.

32.Genette, Gerard. Narrative discourse: An essay in method. Translated by Jane E. Lewin. New York: Cornell University Press. , 1980.

33. Oxford English Dictionary (Online), 2016, WWW.OE

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار